Tiếp tục mục tiêu để mỗi mùa giải gắn với một cái Tết nghệ thuật trong dịp Quốc tế Thiếu nhi (1/6), lễ trao Giải thưởng Thiếu nhi Dế Mèn lần 4 - 2023 thật sự là một "bữa tiệc" tinh thần đặc sắc. Ở đó có hội họa, âm nhạc, văn chương - tất cả đều lấy thiếu nhi là trung tâm.

1. Chiều 31/5, tại Trung tâm Thông tấn Quốc gia (số 5 Lý Thường Kiệt, Hà Nội), một cuộc triển lãm nhỏ về những tác phẩm tiêu biểu năm nay đã diễn ra trước giờ khai mạc. Tại đó, nhiều khán giả thích thú trước những bức tranh khổ lớn của họa sĩ nhí Hoàng Nhật Quang (11 tuổi) - một phát hiện quan trọng của mùa giải lần này.

Tiếp nữa, bên cạnh phần biểu diễn của các dàn hợp xướng Vinschool One và Vinschool (đến từ trường tiểu học Vinschool), sẽ là thiếu sót nếu bỏ qua tấm lòng của các nghệ sĩ saxophone Quyền Thiện Đắc, violinist Trịnh Minh Hiền, 2 guitarist Đặng Anh Tuấn, Hoàng Tùng. Họ nhận lời tới biểu diễn tại Lễ trao giải mà không yêu cầu bất cứ một khoản thù lao nào bởi sự ủng hộ với tinh thần của giải Dế Mèn - một giải thưởng của thiếu nhi và vì thiếu nhi.

Sau phát biểu khai mạc của Tổng biên tập báo Thể thao và Văn hóa Lê Xuân Thành, những hạng mục đầu tiên của giải năm nay được vinh danh. Đó là 3 giải Khát vọng Dế Mèn trao cho các tác giả Lạc An, Mộc An và Uông Triều, cùng Tặng thưởng của Hội đồng Giám khảo cho Phạm Anh Xuân với  truyện dài Nghé ọ Hai Xoáy.

Giành giải với tập truyện thiếu nhi đầu tay Ông Ba Bị và những đứa trẻ trong mơ, nữ tác giả Lạc An chia sẻ một thông tin thú vị: "Hành trình để Ông Ba Bị và những đứa trẻ trong mơ đến với Dế Mèn khá vất vả. Từng tham gia nhiều cuộc thi nhưng cuộc nào tôi cũng rớt. Bởi thế, tôi gọi mình là thí sinh quốc dân. Với Ông Ba Bị và những đứa trẻ trong mơ trước khi được in ở NXB Kim Đồng cũng đã từng bị từ chối một lần".

"Dù vất vả, nhưng tôi vô cùng biết ơn mọi người xung quanh đã luôn ủng hộ và cùng mình nhìn lại những lần vấp ngã, để từ đó tôi có cơ hội đem tác phẩm của mình đến với thiếu nhi" - cô nói thêm.

Trong khi đó, dù là cây viết dạn dày kinh nghiệm, nhưng Uông Triều chia sẻ trên sân khấu rằng mình đến với sáng tác cho thiếu nhi một cách cũng rất tình cờ. Anh kể: "Trẻ em hiện nay ít được tiếp xúc với thiên nhiên, với thế giới của những loài vật gần gũi. Và tôi từng viết cuốn truyện thiếu nhi đầu tiên để giữ lời hứa với cô con gái khi vào lớp 1. Sau đó, dịch bệnh xảy đến, không thể đi làm, tôi ngồi trên một gác xép chật chội, nóng bức để viết tiếp Vua Ngan xóm hồ dành tặng cho con mình và tất cả những đứa trẻ ít có điều kiện được tiếp xúc với thiên nhiên, với môi trường xung quanh".

2. Tâm điểm chú ý của khán giả tại lễ trao thưởng tất nhiên dành cho 2 tác giả giải thiếu nhi được vinh danh. Đó là họa sĩ nhí Hoàng Nhật Quang (11 tuổi, người dân tộc Tày) với chùm 40 bức tranh và nhà văn nhí Đoàn Lữ Thụy Phương với chùm tác phẩm "Tôi, bố tôi, và…" và "Từ những bức thư".

Đến với hội họa từ năm 9 tuổi, Hoàng Nhật Quang đứng trên sân khấu kể về những lần vẽ tranh khổ lớn, phải đứng trên ghế, trèo lên thang để hoàn thành. "Lúc bắt đầu, em thấy rất khó khăn khi phải bắc ghế để vẽ tranh. Nhưng dần dần, em rất vui vẻ và tự hào về những bức tranh của mình. Những bức tranh khổ lớn, con vẽ trong khoảng 3 tuần. Con thường vẽ vào thứ Bảy và Chủ nhật" - Quang kể.

Thú vị hơn, như lời em, dù bố cũng là họa sĩ, nhưng Nhật Quang lại trước hết đến với hội hoa từ tác phẩm những danh họa hay qua những bức tranh của các họa sĩ mà em biết.

Với tinh thần tự học hỏi để sáng tạo, chùm tranh đoạt giải Khát vọng Dế Mèn của Hoàng Nhật Quang liên tục gây bất ngờ với người xem. Chia sẻ về họa sĩ nhí này tại lễ trao giải, họa sĩ Thành Chương, thành viên Hội đồng Giám khảo bày tỏ: "Khi xem chùm tranh của Hoàng Nhật Quang, tôi thực sự "choáng". Tôi không nói quá! Bởi tôi từng vẽ từ những ngày bé thơ, thậm chí bé hơn cháu Quang bây giờ. Cho nên, tôi hiểu rõ bước đi của một người từ lúc bé cầm cọ đến sau này trở thành họa sĩ chuyên nghiệp. Tôi cũng từng chấm nhiều giải tranh thiếu nhi, nên có thể khẳng định Hoàng Nhật Quang là một hiện tượng đặc biệt trong một quá trình dài của các hoạt động tranh vẽ thiếu nhi".

"Tranh của Hoàng Nhật Quang có những nét hồn nhiên đúng chất trẻ thơ nhưng đồng thời cũng có những ý niệm, suy nghĩ rất già dặn, rất hoành tráng của một nghệ sĩ thực thụ chứ không phải chỉ là một đứa trẻ con. Đó là điều làm cho tôi và nhiều người giật mình trước tác phẩm của cháu" - họa sĩ Thành Chương nhấn mạnh - "Bằng một sức lực lao động với những bức tranh khổ lớn, số lượng nhiều, ngoài sự đam mê, ở Hoàng Nhật Quang chắc chắn phải có tài năng. Quả thực, đây có thể coi là một hiện tượng mở ra khả năng phát triển lâu dài và sự hi vọng. Ở đó, qua giải Dế Mèn phát hiện ra được một họa sĩ sau này có thể trở thành một tài năng của hội họa Việt Nam".

3. Điểm nhấn quan trọng - và cũng diễn ra cuối cùng trong lễ trao giải - là phần vinh danh giải Hiệp sĩ Dế Mèn. Cũng cần nhắc lại, sau giải Hiệp sĩ Dế Mèn đầu tiên được trao cho nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, hạng mục này đã trải qua 2 năm liên tiếp không tìm được "Hiệp sĩ" trước khi tôn vinh nhà văn Trần Đức Tiến lần này.

70 tuổi, có một "gia tài" phong phú với hàng loạt sáng tác cho thiếu nhi trong sự nghiệp cầm bút, Trần Đức Tiến gần đây từng đáp lại câu hỏi "Ông vẫn tiếp tục sáng tác cho thiếu nhi chứ?" bằng lời khẳng định: "Chắc chắn rồi! Chừng nào còn gõ ra chữ thì còn viết cho thiếu nhi". Và trên sân khấu của lễ trao giải, nhà văn vẫn tiếp tục nói về hành trình này trong thời gian sắp tới.

"Tôi thực sự cảm kích và rất xúc động. Tôi không hề nghĩ mình sẽ được "phong tước" Hiệp sĩ Dế Mèn" -  một danh xưng rất đẹp, rất đáng tự hào" - nhà văn Trần Đức Tiến bộc bạch - "Giải thưởng Dế Mèn là một sáng kiến của báo Thể thao và Văn hóa để ít nhiều vinh danh cho những người có chút công lao đóng góp cho việc phục vụ các em thiếu nhi trong lĩnh vực văn học - nghệ thuật. Đây chắc chắn sẽ là một lý do để tôi tiếp tục viết cho các em".

Lễ trao Giải thưởng Thiếu nhi Dế Mèn lần 4 - 2023 đã khép lại, nhưng hành trình của nó sẽ còn tiếp tục. Dự kiến ngày 8/6 tới, tại TP.HCM, báo Thể thao và Văn hóa sẽ cùng các phía liên quan tổ chức triển lãm cá nhân đầu tiên cho bé Hoàng Nhật Quang. Được biết, Quang và gia đình cũng muốn góp phần cho chương trình gây  quỹ Vì mái trường cho em của báo Thể thao và Văn hóa, nếu có tác phẩm nào được bán.