Lát cắt bổ sung cho lịch sử mỹ thuật, thời trang Việt Nam

Cuốn khảo cứu "Nghệ thuật minh họa áo mũ thời Nguyễn đầu thế kỷ 20" (NXB Dân trí) của Trần Minh Nhựt vừa phát hành gợi cho người đọc hôm nay nhiều ý tưởng và suy ngẫm về nghệ thuật minh họa, ứng dụng của Việt Nam một thời.
06/03/2023 09:18
Lâm Hạnh

Cuốn khảo cứu Nghệ thuật minh họa áo mũ thời Nguyễn đầu thế kỷ 20 (NXB Dân trí) của Trần Minh Nhựt vừa phát hành gợi cho người đọc hôm nay nhiều ý tưởng và suy ngẫm về nghệ thuật minh họa, ứng dụng của Việt Nam một thời.

Sách tập trung nghiên cứu 54 bức tranh trong Grande tenue de la Cour d'Annam (tạm dịch: Đại lễ phục triều đình An Nam) của họa sĩ Nguyễn Văn Nhân, một bộ tranh giao thoa giữa mỹ thuật Đông và Tây, ra đời trước mỹ thuật Đông Dương. Bộ tranh có 3 giá trị lớn: Mỹ thuật, lịch sử, văn hóa xã hội.

Giao thoa Đông Tây

Để tránh nhầm lẫn dẫn đến việc tranh cãi, trong giới thiệu sách, tác giả nói rằng đây là tác phẩm mà anh nghiên cứu về nghệ thuật minh họa áo mũ thời Nguyễn, chứ không phải áo mũ thời Nguyễn.

Lát cắt bổ sung cho lịch sử mỹ thuật, thời trang Việt Nam - Ảnh 1.

Tác giả Trần Minh Nhựt

Với chuyên môn của mình, Trần Minh Nhựt - thạc sĩ ngành lý luận và lịch sử mỹ thuật - đã có những phân tích khá vững vàng về ngôn ngữ đồ họa, bao gồm đường nét, mảng, hình, màu và nhịp điệu của bộ tranh cũng như tính thời đại của bộ tranh Đại lễ phục triều đình An Nam, vốn đã tồn tại trên 120 năm.

Trần Minh Nhựt cũng là một cử nhân ngành thiết kế thời trang và đang giảng dạy bộ môn này ở Đại học Hoa Sen, nên thông qua bộ tranh, anh đã cung cấp được cho người đọc kiến thức về màu sắc, họa tiết và phụ kiện như mũ mão, ngọc bội, cách đới, hia hài… của những bộ triều phục từ vua, hoàng hậu, phi tần, hoàng tử, phò mã, công chúa, các cấp quan… khác nhau như thế nào.

Lát cắt bổ sung cho lịch sử mỹ thuật, thời trang Việt Nam - Ảnh 2.

Cuốn khảo cứu “Nghệ thuật minh họa áo mũ thời Nguyễn đầu thế kỷ 20” vừa phát hành

Một đóng góp khác của cuốn sách là cái nhìn công bằng hơn về tranh minh họa và họa sĩ vẽ tranh minh họa - vốn thường bị đặt thấp hơn so với những dòng tranh khác. Điều này có thể thấy được qua những phản biện của anh với cái nhìn của người Pháp về họa sĩ và hội họa Việt Nam qua những tài liệu mà họ đã ghi chép. Theo anh, ông Nguyễn Văn Nhân là họa sĩ có kỹ thuật và tư duy kết hợp giữa mỹ thuật phương Đông và phương Tây.

Trong buổi giới thiệu cuốn sách, nhà nghiên cứu Ngô Kim Khôi cho rằng trước ông Nguyễn Văn Nhân, Việt Nam chỉ có tranh dân gian với mục đích phục vụ triều đình, tín ngưỡng chứ chưa có tranh mỹ thuật. Bộ tranh minh họa này nằm giữa tranh dân gian và tranh mỹ thuật. Hiện nay, chưa có tài liệu nào cho thấy ông Nguyễn Văn Nhân học ở đâu và học từ ai, nhưng ông có ý niệm kết hợp Đông Tây khá rõ.

Lát cắt bổ sung cho lịch sử mỹ thuật, thời trang Việt Nam - Ảnh 3.

"Tranh minh họa thấy từ thời ông Nam Sơn, vẽ trên các bộ sách giáo khoa, nhưng không có phối họa nhiều. Nguyễn Văn Nhân có lẽ là người đầu tiên có tác phẩm vừa minh họa, vừa mỹ thuật. Ông Lê Văn Miến là một trong những người Việt Nam đầu tiên học vẽ sơn dầu tại trường thuộc địa ở Pháp và là người đầu tiên ký tên vào tranh của mình, nhưng trước đó ông Nguyễn Văn Nhân đã ký tên trên minh họa. Ông là một nhân vật quan trọng, đứng chênh vênh giữa tranh minh họa và tranh mỹ thuật. Tranh của ông vượt hẳn tranh minh họa và chưa hẳn là tranh mỹ thuật, nhưng rõ ràng có tính chất hàn lâm của hội họa" - nhà nghiên cứu Ngô Kim Khôi khẳng định.

Lát cắt bổ sung cho lịch sử mỹ thuật, thời trang Việt Nam - Ảnh 4.

Hai nhà nghiên cứu Ngô Kim Khôi và Trần Minh Nhựt

Một dấu ấn về thiết kế trang phục

Trần Minh Nhựt cho biết: "Ông Nguyễn Văn Nhân không chỉ ký tên, mà còn đặt tên cho tranh của mình. 54 bức tranh ấy còn là sự kết hợp giữa vẽ minh họa và vẽ thiết kế trang phục".

Trong một bài phỏng vấn, Trần Minh Nhựt nói: "Khi bắt đầu nghiên cứu, tôi tìm thấy thông tin rằng bộ tranh đang trong tình trạng lưu lạc ở nước ngoài và cũng có rất nhiều tranh cãi về tính chân xác của bộ tranh này. Điều mà tôi đặc biệt quan tâm trên bộ tranh này đó chính là nghệ thuật vẽ tranh truyền thần cũng như là nghệ thuật vẽ trang phục triều Nguyễn. Nhưng quả thật, lúc đó tôi cũng chưa định hình được rằng mình sẽ nghiên cứu về khía cạnh nào của bộ tranh bởi vì các tài liệu nghiên cứu về Nguyễn Văn Nhân cũng như bộ tranh này quá ít, nhiều nhất là từ nhà nghiên cứu Trần Đình Sơn mà thôi".

Lát cắt bổ sung cho lịch sử mỹ thuật, thời trang Việt Nam - Ảnh 5.

Buổi ra mắt thu hút khá nhiều người nghe

Nhưng rồi, với nhiều lẽ đã phân thích rõ ràng trong sách này, Trần Minh Nhựt đã kết luận rằng bộ tranh Đại lễ phục triều đình An Nam xứng đáng được công nhận hơn là bác bỏ, vì nó là một lát cắt bổ sung vào phần còn thiếu của lịch sử mỹ thuật và thời trang Việt Nam thời cận hiện đại.

Tuy là một cuốn sách khảo cứu, nhưng Trần Minh Nhựt viết khá lôi cuốn, dễ đọc. Anh đi từ hành trình tìm kiếm bộ tranh bị lưu lạc cho đến những phân tích cho biết vì sao bộ tranh được giữ gìn hơn 120 năm và được định giá khá cao.

Hành trình tìm kiếm tư liệu cũng như nhân chứng để làm sáng tỏ thân thế của Nguyễn Văn Nhân, cụ thể là giữ chức vụ gì trong triều đình và xuất thân, gia đình dòng tộc như thế nào… là một nỗ lực của tác giả.

Tuy có tìm được những dữ liệu khá trùng khớp để chứng minh ông Nguyễn Văn Nhân/ Nguyễn Khắc Nhơn/ Nguyễn Văn Nhơn có thể là một người, nhưng anh không dám xác tín, vì vậy vẫn để ngỏ.

Lát cắt bổ sung cho lịch sử mỹ thuật, thời trang Việt Nam - Ảnh 7.

Cuốn sách này chưa khép lại việc tìm hiểu về bộ tranh Đại lễ phục triều đình An Nam và họa sĩ Nguyễn Văn Nhân. Nó có rất nhiều thông tin gợi mở cho người muốn tiếp tục nghiên cứu ở các công trình khác, chẳng hạn về sự lưu lạc của bộ tranh, về việc học vẽ và các tác phẩm khác trong sự nghiệp hội họa của ông Nguyễn Văn Nhân. 

Bộ tranh đã được số hóa


Bộ tranh Grande Tenue de la Cour d'Annam do Nguyễn Văn Nhân vẽ vào năm 1902, gồm 54 bức, màu nước trên giấy, khổ 23,1cm x 31,8cm, đóng một album. Tháng 4/2011, bộ tranh được bán với mức giá 35.000 USD tại Eric Chaim Kline Bookseller (Santa Monica, California, Mỹ). Tháng 10/2011, bộ tranh được bán trên sàn đấu giá tại Sotheby's Hong Kong, với mức giá 680.000 HKD, tương đương 2 tỷ đồng tại thời điểm đó. Hiện nay, bộ tranh này đang nằm tại National Gallery Singapore (Singapore), đã được số hóa và chiếu cho khách tham quan.

Tin cùng chuyên mục

5 yếu tố quen thuộc trong câu chuyện Giáng sinh không xuất hiện trong kinh Thánh

5 yếu tố quen thuộc trong câu chuyện Giáng sinh không xuất hiện trong kinh Thánh

Mỗi mùa Giáng sinh, hàng triệu trẻ em trên khắp toàn cầu hồ hởi tham gia vào vở kịch Giáng sinh tại trường học. Vở kịch này - thường được biết đến như câu chuyện Giáng sinh - nhằm tái hiện sự ra đời của Chúa Jesus Christ.

Tiềm năng du lịch khám phá nơi biên giới Mường Nhé

Tiềm năng du lịch khám phá nơi biên giới Mường Nhé

Mường Nhé là huyện biên giới của tỉnh Điện Biên, có đường biên tiếp giáp hai nước bạn Lào và Trung Quốc, cũng là điểm cực Tây Bắc Tổ quốc, được mệnh danh nơi "một tiếng gà gáy, ba nước cùng nghe".

Nhà văn Mộc An: Viết cho thiếu nhi là viết cho tuổi thơ mình

Nhà văn Mộc An: Viết cho thiếu nhi là viết cho tuổi thơ mình

Mới đây, bộ đôi truyện dài "Nếu một ngày chúng tớ biến mất", "Nhạc sĩ đường phố" của chị lại được vinh danh với giải B, Giải thưởng Sách quốc gia 2024. Thể thao và Văn hóa đã gặp lại và có cuộc trò chuyện với chị.

Góc nhìn 365: Một tương lai dừng lại để nối những tương lai

Góc nhìn 365: Một tương lai dừng lại để nối những tương lai

Bức ảnh các bác sĩ đang đứng xung quanh bàn phẫu thuật, thành kính chắp tay cúi đầu, đang được lan truyền khắp nơi trong những ngày qua.

Tác giả Ruby Nguyen ra mắt sách "Khai vấn trong từng hơi thở"

Tác giả Ruby Nguyen ra mắt sách "Khai vấn trong từng hơi thở"

"Khai vấn trong từng hơi thở" là cuốn sách thứ hai của tác giả Ruby Nguyen, do Nhà xuất bản Hà Nội và Thái Hà Books ấn hành.

"Khúc quân hành vang mãi non sông" kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam

"Khúc quân hành vang mãi non sông" kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam

Đài PT-TH Hà Nội tổ chức chương trình nghệ thuật chính luận đặc biệt mang tên "Khúc quân hành vang mãi non sông" vào 22/12 tại sân Đoan Môn, khu Bảo tồn Di sản Hoàng thành - Thăng Long.

Kiểm tra thực hiện Chương trình số 06 CTr/TU của Thành ủy xây dựng người Hà Nội thanh lịch văn minh

Kiểm tra thực hiện Chương trình số 06 CTr/TU của Thành ủy xây dựng người Hà Nội thanh lịch văn minh

Ngày 18/12, đoàn kiểm tra kết quả thực hiện Chương trình số 06 CTr/TU của Thành ủy Hà Nội về phát triển văn hoá, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng người Hà Nội thanh lịch văn minh giai đoạn 2021 - 2025.

Nhà văn Phương Trinh: "Đưa những điều gan ruột vào trang viết"

Nhà văn Phương Trinh: "Đưa những điều gan ruột vào trang viết"

"Biến mất" khá lâu trong làng văn, mới đây, nhà văn Phương Trinh - cây bút có dấu ấn trong văn học thiếu nhi - xuất hiện trở lại trong những sách "Bài tập thực hành tiếng Việt", lớp 4 và 5 (NXB Giáo dục).

Tin mới nhất

Đà Nẵng đón Giáng sinh – Chào năm mới 2025 với nhiều chương trình du lịch độc đáo

Đà Nẵng đón Giáng sinh – Chào năm mới 2025 với nhiều chương trình du lịch độc đáo

Chào mừng lễ Giáng sinh và năm mới 2025, các đơn vị du lịch, lưu trú, điểm công cộng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng đang có nhiều hoạt động, chương trình độc đáo, hấp dẫn thu hút khách du lịch.

Du lịch Huế “cất cánh” bằng thế mạnh di sản văn hóa

Du lịch Huế “cất cánh” bằng thế mạnh di sản văn hóa

Năm 2025 là dấu mốc quan trọng đánh dấu bước ngoặt Thừa Thiên - Huế trở thành thành phố trực thuộc Trung ương, đem đến nhiều vận hội mới cho địa phương.

Thái Nguyên lần đầu tổ chức Liên hoan ẩm thực các món ăn chế biến từ cây chè

Thái Nguyên lần đầu tổ chức Liên hoan ẩm thực các món ăn chế biến từ cây chè

Ngày 16/12/2024, tại thành phố Thái Nguyên, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thái Nguyên phối hợp với Hiệp hội Du lịch tỉnh tổ chức Liên hoan Ẩm thực mang chủ đề “Trải nghiệm xứ trà, đậm đà bản sắc”.

Ninh Thuận tăng cường bảo vệ và phát huy giá trị đồi cát Nam Cương

Ninh Thuận tăng cường bảo vệ và phát huy giá trị đồi cát Nam Cương

Đồi cát Nam Cương (xã An Hải, huyện Ninh Phước) nằm cách trung tâm thành phố Phan Rang – Tháp Chàm khoảng 7 km về hướng Đông Nam được ví như "tiểu sa mạc Sahara" với cảnh quan và địa hình độc đáo.

Quảng Bình phát triển du lịch nông thôn, du lịch cộng đồng

Quảng Bình phát triển du lịch nông thôn, du lịch cộng đồng

Tỉnh Quảng Bình có nhiều danh lam thắng cảnh kỳ thú, hấp dẫn du khách trong nước và quốc tế.

Phở và nem “chinh phục” thực khách Italy

Phở và nem “chinh phục” thực khách Italy

Ngày 12/12/2024, Đại sứ quán Việt Nam tại Italy đã phối hợp với Vietnam Airline tổ chức sự kiện “Phở và Nem: Đường đến với ẩm thực Việt Nam - Bay thẳng Việt Nam - Italy từ tháng 7/2025” nhằm quảng bá văn hóa ẩm thực và thúc đẩy du lịch Việt Nam.

Độc đáo khu phố bao cấp của Hà Nội được tái hiện trong "Đêm Trúc Bạch"

Độc đáo khu phố bao cấp của Hà Nội được tái hiện trong "Đêm Trúc Bạch"

Lần đầu tiên tại Hà Nội, một không gian với bối cảnh là một khu phố cổ Hà Nội với các toa tàu điện, các cửa hàng bách hóa… gợi nhớ cho người dân Thủ đô và du khách về ký ức của "thời bao cấp", một trong những thời kỳ đặc biệt của đất nước.

Đêm Trúc Bạch: Điểm đến của một Hà Nội quyến rũ, sâu lắng và đậm chất thơ

Đêm Trúc Bạch: Điểm đến của một Hà Nội quyến rũ, sâu lắng và đậm chất thơ

Đêm Hà Nội với sự lung linh của ánh đèn và hơi thở lịch sử qua từng góc phố, là một mô hình độc đáo, giúp du khách khám phá một Hà Nội rất khác - một Hà Nội quyến rũ, đậm chất thơ và sâu lắng.

Bí ẩn những địa điểm được cho là cánh cổng dẫn tới thế giới khác đến nay vẫn chưa có lời giải

Bí ẩn những địa điểm được cho là cánh cổng dẫn tới thế giới khác đến nay vẫn chưa có lời giải

Những nơi này đều có nhiều truyền thuyết bí ẩn xoay quanh và được cho là có thể dẫn lối cho người trần sang thế giới bên kia.

TP.HCM được Giải thưởng Du lịch thế giới chọn làm nơi trao giải

TP.HCM được Giải thưởng Du lịch thế giới chọn làm nơi trao giải

World Travel Awards chọn TP.HCM là địa điểm tổ chức Lễ trao giải thưởng khu vực châu Á và châu Đại Dương năm 2022.