Cuốn tiểu thuyết cuối cùng (chưa từng được xuất bản), của Gabriel Garcia Marquez, vừa ra mắt hôm 6/3 vừa qua. Theo các con trai Marquez, nó từng là thách thức lớn với nhà văn khi ông cận kề cái chết cách đây 10 năm.

En agosto nos venos (Tạm dịch: Hẹn gặp vào tháng 8) của tác giả đoạt giải Nobel, đại văn hào gắn với "chủ nghĩa hiện thực huyền ảo" của Mỹ Latin, hiện đã được phát hành bằng tiếng Tây Ban Nha.

Tượng đài văn học Mỹ Latin

Gabriel Garcia Marquez (6/3/1927 - 17/4/2014) là một trong những nhân vật quan trọng nhất trong lịch sử văn học đương đại. Ông được coi là nhân vật trung tâm của sự bùng nổ về  dòng văn học Mỹ Latin và chủ nghĩa hiện thực huyền ảo. Tác phẩm của nhà văn người Colombia này trong hàng chục năm qua luôn được đọc và được phân tích say mê trên toàn thế giới.

Danh mục tác phẩm của Marquez bao gồm các cái tên chính như Tình yêu thời thổ tả, Ngài đại tá chờ thư và đặc biệt là Trăm năm cô đơn - vốn được coi là một trong những tiểu thuyết có ảnh hưởng lớn nhất thế kỷ XX. Ông được trao giải Nobel Văn học năm 1982 "vì những tiểu thuyết và truyện ngắn, trong đó sự huyền ảo và hiện thực được kết hợp trong một thế giới giàu trí tưởng tượng, phản ánh cuộc sống và xung đột của một lục địa" - theo Viện Hàn lâm Thụy Điển.

Năm 2014, ở tuổi 87, Marquez qua đời ở Mexico. Tổng thống Colombia khi đó là Juan Manuel Santos trong lời tưởng niệm đã gọi ông là "người Colombia vĩ đại nhất mọi thời đại". Còn giờ đây, tròn một thập kỷ sau khi Marquez qua đời, tác phẩm cuối đời của ông đã được NXB Random House xuất bản bằng tiếng Tây Ban Nha và được giới đọc sách coi là sự kiện quan trọng bậc nhất năm nay.

"En agosto nos vemos là kết quả của nỗ lực cuối cùng từ bố tôi để tiếp tục sáng tạo bất chấp mọi khó khăn. Đọc lại nó một lần nữa, gần mười năm sau khi bố qua đời, chúng tôi khám phá ra rằng văn bản này có rất nhiều giá trị thú vị và không có gì ngăn cản người đọc thưởng thức nó" - 2 con trai của nhà văn là Rodrigo và Gonzalo Garcia Barcha nói trong dịp công bố kế hoạch xuất bản sách vào năm ngoái - " Điểm nổi bật nhất trong tác phẩm này của bố là khả năng đưa ra những phát kiến đầy chất thơ trong ngôn ngữ, là lối kể chuyện lôi cuốn, là sự hiểu biết về con người. Đó còn là tình cảm của bố đối với những trải nghiệm cũng như những rủi ro của bản thân, nhất là trong tình yêu - thứ dường như luôn là chủ đề trung tâm trong mọi tác phẩm của ông".

Tác phẩm này ra đời 20 năm sau cuốn tiểu thuyết cuối cùng được xuất bản của Marquez là Hồi ức về những cô gái điếm buồn của tôi (ra mắt độc giả vào năm 2004).

Cũng vào năm ngoái, Viện Cervantes của Tây Ban Nha đã công bố Gabriel Garcia Marquez là nhà văn tiếng Tây Ban Nha được dịch nhiều nhất trong thế kỷ 21, vượt qua cả nhà văn Miguel de Cervantes. Kết quả này này dựa trên dữ liệu được cung cấp bởi hệ thống bản đồ dịch thuật thế giới mà Viện đã trình bày tại Đại hội quốc tế về ngôn ngữ Tây Ban Nha lần thứ XI ở Cadiz vào tháng 3/2023.

Như vậy, dù Marquez đã qua đời gần một thập kỷ trước, sự quan tâm đến tác phẩm của ông vẫn diễn ra không ngừng nghỉ. Ngược lại, theo năm tháng, ngày càng có nhiều người đến gần hơn với vũ trụ văn học phong phú và tuyệt vời của ông - thứ  được tạo nên bởi một trong những ngòi bút quan trọng bậc nhất của văn học hiện đại.

"Phần sót lại cuối cùng"

Trong một sự kiện báo chí trực tuyến từ Tây Ban Nha, diễn ra hôm thứ Ba vừa qua, 2 con trai của nhà văn là Rodrigo và Gonzalo Garcia Barcha tiếp tục có những chia sẻ về cuốn sách cũng như quá trình xuất bản En agosto nos venos.

Khoảng 15 năm trước khi qua đời vào năm 2014, Garcia Marquez đã bắt đầu viết câu chuyện về Ana Magdalena Bach - một phụ nữ trung niên đến thăm mộ mẹ mình vào tháng 8 hàng năm trên một hòn đảo ở Caribe. Cô tận dụng những chuyến đi để gác lại cuộc sống gia đình và có những khám phá tình ái với người lạ.

Năm 1999, ông từng đọc công khai chương đầu tiên với giới xuất bản nhưng không hài lòng với phần còn lại của tác phẩm nên từ chối xuất bản. Thay vào đó, ông giao các phiên bản bản thảo cho người thân của mình. Marquez đã từng coi sách cuối cùng của mình là một "mớ hỗn độn" cần phải vứt bỏ, theo lời 2 con trai ông.

Theo Rodrigo, cuốn sách "trở thành một thứ không thể giải mã được" trong những năm cuối đời nhà văn, vốn chật vật với bệnh tật và chứng mất trí nhớ. Nhưng những người thân đã quyết định giữ lại bản thảo và những đoạn rời rạc của cuốn En agosto nos. Nó là 1 phần trong kho lưu trữ cá nhân của Gabriel Garcia Marquez được Đại học Texas mua lại. Bản thảo gốc của 10 cuốn sách, hơn 2.000 thư từ và bản thảo bài phát biểu đoạt giải Nobel năm 1982 là một phần của bộ sưu tập này.

Còn theo người con trai Gonzalo, sau khi đọc các phần của tác phẩm, các học giả đọc đã thuyết phục 2 anh em hợp nhất chúng thành một cuốn sách, phát hành vào đúng ngày sinh nhật lần thứ 97 của nhà văn.

"Khi chúng tôi đọc lại các phiên bản, chúng tôi nhận ra rằng cuốn sách hay hơn nhiều so với những gì chúng tôi nghĩ" - Gonzalo nói - "Chúng tôi bắt đầu nghi ngờ rằng vào cuối đời, giống như đã mất khả năng viết, bố cũng mất đi khả năng đọc sâu và tự đánh giá các tác phẩm của chính mình".

Trước tin đồn rằng En agosto nos venos chấm dứt khá lửng lơ và không có cái kết đích thực, các con của Marquez cho biết trước khi qua đời, nhà văn đã phát triển đầy đủ câu chuyện về nhân vật chính Ana Magdalena Bach. "Cuốn tiểu thuyết có thể hơi tản mát với việc có nhiều bản thảo, nhưng nó đã hoàn chỉnh" - Gonzalo nhấn mạnh - "Việc xuất bản nó giống như một công việc của ngành khảo cổ học, khi tập hợp các mảnh thông tin lại với nhau và đi đến một kết quả cuối cùng".

Hai người con trai cũng cho biết: Văn học thế giới sẽ không còn cuốn tiểu thuyết nào khác của Marquez để chờ đợi nữa. En agosto nos venos là "phần sót lại cuối cùng" trong sự nghiệp văn chương vĩ đại của ông.

En agosto nos venos hiện đã được bán đồng thời cả ở dạng sách in, sách điện tử và sách nói. Giá của bản sách in hiện là 22,95 USD (hơn 500.000 VNĐ).