Trong thể thao chuyên nghiệp, nơi mà một chút nghi ngờ cũng bị coi như độc dược và nỗi sợ thất bại không được thảo luận công khai, Iga Swiatek là trường hợp hiếm hoi có sự mở lòng, sự minh bạch tuyệt đối.

Sau khi thua Jelena Ostapenko ở vòng 4 Mỹ Mở rộng năm nay, Swiatek cũng mất vị trí số 1 của WTA mà cô đã giữ trong 75 tuần. "Thật tuyệt vời, nhưng cũng khá là mệt mỏi", cô chia sẻ như thể trút đi được gánh nặng, nhưng vẫn không giấu được nỗi buồn, "Mất ngôi số một cũng buồn lắm chứ. Nhưng nó sẽ trở lại nếu bạn làm việc chăm chỉ, tập trung vào những điều đúng đắn. Mùa giải này thực sự khó khăn và căng thẳng. Không dễ dàng để đối phó với tất cả những điều này. Tôi đơn giản cảm thấy vui vì sẽ có thời gian để reset một chút".

Reset bản thân sau US Open

Sự mở lòng chính là siêu năng lực của Swiatek. Bằng cách thể hiện điều đó, cô ấy đã giảm bớt lo lắng và bất an. Và vì vậy, cô ấy tự do hơn để di chuyển. Swiatek không chỉ reset sau khi Aryna Sabalenka chiếm vị trí số một - trong vòng một tháng, cô hoàn toàn làm mới bản thân.

Swiatek đã thắng trong 11 trận cuối mùa giải, vô địch liên tiếp China Open và WTA Finals. Mười trong số đó là những chiến thắng 2 set, và 7/11 chiến thắng là trước những đối thủ Top 10 – bao gồm Aryna Sabalenka. Trận duy nhất Swiatek phải chơi 3 set là tứ kết China Open, và set thứ 3 ấy là màn hủy diệt 6-1 trước đàn chị Caroline Garcia. Và danh hiệu Tay vợt WTA của năm là một phần thưởng hoàn toàn xứng đáng.

Tomasz Wiktorowski, bởi thế, cũng được bầu là HLV của năm. Vị HLV sinh năm 1981 này đã dẫn dắt cô học trò 22 tuổi đồng hương qua một mùa giải phức tạp, tiếp nối một năm 2022 đầy bứt phá. Tuy nhiên, một người đóng góp thầm lặng hơn và không kém quan trọng: Chuyên gia tâm lý Daria Abramowicz. "Chúng tôi hiểu Iga và những gì cô ấy sở hữu. Chúng tôi đã làm mọi cách để giúp Iga làm mới sau US Open, áp dụng một số giải pháp ở trong và ngoài sân. Cô ấy đã mở lòng, cam kết đầy đủ - và tin tưởng vào quá trình", Abramowicz chia sẻ với wtatennis.com, "Iga đã đưa ra những nỗ lực cần thiết, quyết định và đồng ý trở lại khái niệm kỳ vọng thấp và tiêu chuẩn cao. Như cô ấy nói trong một bài đăng trên Instagram, `Những điều tốt nhất xảy ra khi bạn ngừng tìm kiếm chúng'".

Swiatek mới đây đã công nhận điều này trong một cuộc phỏng vấn với Eurosport. "Tôi chỉ muốn tập trung vào những điều khác", cô ấy nói, "bởi áp lực liên quan đến vị trí số 1 đã khiến tôi chơi không thoải mái, cho đến US Open. Tôi biết rằng tôi chỉ cần thay đổi thái độ này".

Xây dựng nền tảng

Các vận động viên hàng đầu thế giới luôn nằm trong tầm ngắm của công chúng, là trung tâm của truyền thông xã hội, với rất ít không gian riêng tư để là chính họ. Quần vợt, môn thể thao có mùa giải dài nhất trong các môn thể thao chuyên nghiệp, đặc biệt gian nan vì không có đồng đội để chia sẻ sự quan sát.

"Từ quan điểm tâm lý học, việc tạo ra một tiêu chuẩn cho phép vận động viên làm việc theo cách của họ là rất tốt", Abramowicz nói. "Hãy để một vận động viên trẻ biết cách kiểm soát những cảm xúc của mình, biết cách đặt tên cho chúng. Thế giới này đang trôi qua rất nhanh, vì vậy việc tạo ra một nền móng vững chắc cho VĐV rất quan trọng".

Abramowicz đưa ra ví dụ về một ngôi nhà. Thành công là mái nhà, nhưng quan trọng hơn là những cột trụ bao gồm việc phát triển khả năng nhận thức, quản lý căng thẳng, thiết lập và giám sát cảm xúc. Nhưng khi gió thổi, nó bắt đầu lung lay và đe dọa sụp đổ. Thực tế này đã xảy ra với các vận động viên trong thể thao hiện đại, và việc áp dụng tâm lý học vào thể thao chính là để tạo ra nền móng vững chắc này. Các tay vợt sẽ ổn định, xây dựng ý thức về bản thân, cảm giác tự trọng, diễn đạt nhu cầu và kỳ vọng, xây dựng và duy trì sự tôn trọng.

Năm 2022, Swiatek giành được 8 danh hiệu, trong đó có 2 Grand Slam và 4 WTA 1000. Đó cũng là một trong những mùa giải xuất sắc nhất trong vòng 2 thập kỷ qua, bao gồm mạch thắng 37 trận. Mùa này, dù bảo vệ thành công chức vô địch ở Roland Garros, nhưng Swiatek "chỉ" giành được 6 danh hiệu. Tại các giải lớn khác, Swiatek thua Elena Rybakina ở vòng 4 Australia Open, Elina Svitolina ở tứ kết Wimbledon và Ostapenko tại vòng 4 US Open. Hẳn nhiên, một số người cảm thấy thất vọng.

Thành tích của Swiatek năm 2022 là 67 thắng – 9 thua (đạt hiệu suất 88,2%), còn năm 2023 là 68-12 (85%). Nhưng cô có tỷ lệ tốt hơn nếu tính về set đấu (82,2% so với 80,2%), game đấu (65,4% so với 64,2%) và xuất sắc hơn rất nhiều trong các loạt tiebreak. Tỷ lệ giao bóng một và giữ giao bóng của Swiatek cao hơn, trong khi số lỗi kép giảm hẳn.

Mùa tới, Swiatek sẽ cố gắng trở thành tay vợt nữ thứ ba có thể kết thúc năm ở vị trí dẫn đầu liên tiếp ba năm. Nhiệm vụ này có lẽ ít phức tạp hơn so với năm nay vì hai đối thủ gần nhất, Sabalenka và Coco Gauff, đều phải bảo vệ 2.000 điểm trên bảng xếp hạng nhờ những chức vô địch Grand Slam.

Vẫn còn việc phải làm

Swiatek đã giành 4 trong 14 Grand Slam gần nhất – gần giống như thần tượng của cô ấy ở những ngày đầu, có vẻ như đang phát triển sự thống trị giống Rafael Nadal tại Roland Garros. Nhưng sẽ có những thách thức trong năm tới khi Sabalenka và Gauff đang háo hức muốn lặp lại chức vô địch Grand Slam đầu tiên của họ.

Ở tuổi 22, Swiatek đã có nhiều Grand Slam hơn Ashleigh Barty, Lindsay Davenport, Jennifer Capriati, và Angelique Kerber, ngang Naomi Osaka, Kim Clijsters và Arantxa Sanchez Vicario. Martina Hingis đã giành cả 5 danh hiệu lớn trước khi cô ấy tròn 19 tuổi, trong khi Maria Sharapova giành danh hiệu thứ 4 ở tuổi 25 và thứ 5 ở tuổi 27.

Hai so sánh có vẻ phù hợp nhất là Justine Henin, người giành Grand Slam thứ 4 tại Roland Garros 2005 khi 23 tuổi và sau đó giành thêm 7 danh hiệu. Monica Seles giành danh hiệu thứ 4 khi 19 tuổi, sau đó thêm 5 danh hiệu, dù phải nghỉ thi đấu 2 năm vì bị đâm bằng dao.

"Mỗi người có dòng thời gian riêng của họ", Abramowicz nói. "Một số vận động viên trưởng thành muộn. Nhưng nếu ai đó có tiềm năng để tạo ra những điều tuyệt vời trong thể thao, ở tuổi rất trẻ, cũng có những cái giá của nó. Ý tôi là mỗi đồng xu có hai mặt và chúng tôi chỉ cố gắng điều chỉnh quá trình xung quanh Swiatek và tiềm năng của cô ấy".

Abramowicz đã ở bên Swiatek suốt mùa giải, và bây giờ, vị bác sĩ tâm lý 36 tuổi này sẽ tự thưởng cho mình một kỳ nghỉ ở quốc đảo xinh đẹp Maldives trước khi bay thẳng sang Úc để tiếp tục đồng hành cùng Swiatek. "Nói huấn luyện tinh thần và kỹ thuật thư giãn thì hơi cao siêu, với tôi đơn giản đó là công việc. Người chơi quần vợt là một CEO của công ty, và tài sản lớn nhất chính là cái tên, là danh dự của họ". Swiatek vẫn đang tiếp tục hoàn thiện bản thân, và cố gắng hiểu khái niệm về việc trở thành người giỏi nhất trong môn thể thao của mình. Quan trọng nhất, cô vẫn đang rất chân thành và mở lòng sau mỗi thành công hay thất bại.