Họa sĩ Hoàng Trầm lần đầu mở triển lãm ở tuổi 82: Những ký họa 'khó đụng hàng'

Hoàng Trầm (sinh 1928 tại Sài Gòn, nguyên quán Long An) là một tài năng lặng lẽ, đa diện. Riêng mảng ký họa, ông đã tỏ ra xuất sắc bởi sự hoàn chỉnh về ngôn ngữ, ý tứ, bố cục, tự nó đã trở thành tác phẩm nghệ thuật độc lập.
24/06/2015 08:12

(Thethaovanhoa.vn) - Hoàng Trầm (sinh 1928 tại Sài Gòn, nguyên quán Long An) là một tài năng lặng lẽ, đa diện. Riêng mảng ký họa, ông đã tỏ ra xuất sắc bởi sự hoàn chỉnh về ngôn ngữ, ý tứ, bố cục, tự nó đã trở thành tác phẩm nghệ thuật độc lập.

Triển lãm Ký họa Hoàng Trầm đang diễn ra tại Urban Art (46 Nguyễn Thị Minh Khai, TP.HCM) thêm một lần minh chứng cho điều này.

Ký họa của ông chia làm các mốc chính: Giai đoạn 1962 - 1963: đi thực tế để làm bài tốt nghiệp. Ông tốt nghiệp Cao đẳng Mỹ thuật Hà Nội năm 1964. Giai đoạn 1965 - 1969: Việt Nam đang trong lúc chiến tranh, ông dẫn sinh viên đi thực tập tại Thanh Hóa. Giai đoạn 1978: Đi thực tế cùng đồng nghiệp, cư trú tại nhà dân.

Nói như nhà phê bình mỹ thuật Nguyễn Quân: “Ông trọn vẹn thuộc về một thời đặc biệt trong thế kỷ 20 của Việt Nam và nghệ thuật của ông cũng trọn vẹn là nghệ thuật của thời đó”.


Họa sĩ Hoàng Trầm

Điểm nhìn riêng trong bối cảnh chung

Trưởng thành trong kháng chiến và chịu ảnh hưởng của mục đích tuyên truyền, hiển nhiên Hoàng Trầm cũng như các họa sĩ cùng thời như Đường Ngọc Cảnh, Hà Quang Phương, Nguyễn Thanh Châu, Lê Thị Kim Bạch, Huỳnh Phương Đông, Quách Phong, Xuân Doãn, Tô Dự, Huy Hiếu, Thái Đắc Phong, Văn Tâm… đã có nhiều tác phẩm thể hiện điều này.

Thế nhưng, do khát vọng hòa bình, do bản tính riêng, nhiều tác phẩm của Hoàng Trầm luôn “có độ lùi” về sự kiện để đạt đến cõi trữ tình, đạt đến sự bình yên và nhân văn trong mọi hoàn cảnh. Trong các họa sĩ đã dạy ông như Nguyễn Tiến Chung, Nguyễn Đức Nùng, Nguyễn Văn Tỵ…, có lẽ Hoàng Trầm chịu ảnh hưởng về quan niệm trữ tình của Nguyễn Tiến Chung.

Nhìn lại 3 giai đoạn ký họa của Hoàng Trầm, nhất là trong thời chiến, ông đều chắt lọc bối cảnh, con người để thể hiện được sự bình yên. Đành rằng mục đích “nhẹ nhàng hóa chiến tranh” cũng là chủ trương chung thời bấy giờ, nhưng rõ ràng tự thân mỗi họa sĩ lại có chọn lựa riêng. Sau mấy mươi năm, nay xem lại năm bảy trăm ký họa ấy, thấy chủ đạo vẫn là sự bình yên, nên thật khó để nói rằng họa sĩ không có chủ đích.

Có một điều hơi chuyên môn, nhưng cũng cần đề cập, đó là dòng chảy chủ đạo trong quan niệm hội họa. Người ta có thể thấy trong từng ký họa, từng nhân vật, ông vẫn chủ đích thể hiện phong thái, tâm tư của từng địa phương. Chỉ riêng khía cạnh này đủ thấy những ký họa của ông là “khó đụng hàng”.

Ông quan niệm: “Dù vẽ tranh gì, theo phong cách gì, trường phái nào, suy cho cùng nó cũng trực tiếp hay gián tiếp bắt nguồn từ cuộc sống”.


Ký họa “Nữ tự vệ Ngư Thủy - Quảng Bình”, Hoàng Trầm vẽ năm 1969

Một tài năng lặng lẽ

Nhìn ở khía cạnh chính thống, Hoàng Trầm đúng nghĩa là họa sĩ của dòng này, suốt đời gìn giữ lý tưởng giáo dục và sáng tác. Rất nhiều tác phẩm của ông được hệ thống bảo tàng nhà nước sưu tập; năm 2001, ông được trao giải thưởng nhà nước về văn học nghệ thuật. Nhưng có vẻ như ông không lấy điều này làm cơ hội nghề nghiệp cho mình, chỉ lặng lẽ làm việc và làm việc, còn cái gì đến thì tự nhiên đến mà thôi.

Sự lặng lẽ này một phần đến từ cá tính đặc trưng của một nghệ sĩ Nam bộ, một phần đến từ sự khiêm nhường vốn có của một thầy giáo chân chính, luôn coi học trò là trung tâm, là tương lai của giáo dục. Sáng tác liên tục, có nhiều tác phẩm tiêu biểu, nhiều giải thưởng, vậy mà đến tuổi 82 (năm 2010) ông mới “mạnh dạn” làm triển lãm cá nhân đầu tiên. Mà hình như triển lãm ấy cũng do các thế hệ học trò nài nỉ ông đồng ý để họ thực hiện.

“Ẩn dấu sau cái tình trong hội họa Hoàng Trầm là một sự mẫn tiệp rụt rè và bình thản, một sự khoan hòa, tế nhị ở từng nét vẽ, dựng hình, phối màu. Một tình yêu lớn nhưng không “cao giọng”, tuyên truyền mà tâm tình cụ thể, cảm thương và sảng khoái chân thật. Ngay ở tranh phong cảnh, dù thô mộc sơn dầu, bóng bảy sơn mài, hoặc nhỏ nhẹ màu nước, mọi thứ đều bao dung như ta thấy và nhớ. Tôi được thấy cái hào hoa kinh kỳ Hà Nội phảng phất trong tranh thời chiến và cũng được thấy những con người Nam bộ đi chợ trên thuyền, mẹ con, ông cháu … của thời bình vẫn mộc mạc, không “son phấn thị trường”, Nguyễn Quân kết luận.

Văn Bảy
Thể thao & Văn hóa

Tin cùng chuyên mục

Nhà văn Mộc An: Viết cho thiếu nhi là viết cho tuổi thơ mình

Nhà văn Mộc An: Viết cho thiếu nhi là viết cho tuổi thơ mình

Mới đây, bộ đôi truyện dài "Nếu một ngày chúng tớ biến mất", "Nhạc sĩ đường phố" của chị lại được vinh danh với giải B, Giải thưởng Sách quốc gia 2024. Thể thao và Văn hóa đã gặp lại và có cuộc trò chuyện với chị.

Góc nhìn 365: Một tương lai dừng lại để nối những tương lai

Góc nhìn 365: Một tương lai dừng lại để nối những tương lai

Bức ảnh các bác sĩ đang đứng xung quanh bàn phẫu thuật, thành kính chắp tay cúi đầu, đang được lan truyền khắp nơi trong những ngày qua.

Tác giả Ruby Nguyen ra mắt sách "Khai vấn trong từng hơi thở"

Tác giả Ruby Nguyen ra mắt sách "Khai vấn trong từng hơi thở"

"Khai vấn trong từng hơi thở" là cuốn sách thứ hai của tác giả Ruby Nguyen, do Nhà xuất bản Hà Nội và Thái Hà Books ấn hành.

"Khúc quân hành vang mãi non sông" kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam

"Khúc quân hành vang mãi non sông" kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam

Đài PT-TH Hà Nội tổ chức chương trình nghệ thuật chính luận đặc biệt mang tên "Khúc quân hành vang mãi non sông" vào 22/12 tại sân Đoan Môn, khu Bảo tồn Di sản Hoàng thành - Thăng Long.

Nhà văn Phương Trinh: "Đưa những điều gan ruột vào trang viết"

Nhà văn Phương Trinh: "Đưa những điều gan ruột vào trang viết"

"Biến mất" khá lâu trong làng văn, mới đây, nhà văn Phương Trinh - cây bút có dấu ấn trong văn học thiếu nhi - xuất hiện trở lại trong những sách "Bài tập thực hành tiếng Việt", lớp 4 và 5 (NXB Giáo dục).

Chữ và nghĩa: Đường chim bay

Chữ và nghĩa: Đường chim bay

"Đường chim bay" là một danh từ đã có trong một số cuốn từ điển tiếng Việt. "Từ điển tiếng Việt" (Hoàng Phê chủ biên, Trung tâm Từ điển học, NXB Đà Nẵng, 2020) định nghĩa là "đường thẳng, là khoảng cách ngắn nhất giữa 2 điểm xa nhau".

Đầu tư 170 tỷ đồng trùng tu di tích Hiền Lương-Bến Hải và Thành cổ Quảng Trị

Đầu tư 170 tỷ đồng trùng tu di tích Hiền Lương-Bến Hải và Thành cổ Quảng Trị

UBND tỉnh Quảng Trị đã quyết định phê duyệt Dự án “Công viên Thống nhất tại khu di tích quốc gia đặc biệt đôi bờ Hiền Lương - Bến Hải” và Dự án “Khu di tích quốc gia đặc biệt Thành cổ Quảng Trị và những địa điểm lưu niệm sự kiện 81 ngày đêm chiến đấu, bảo vệ Thành cổ Quảng Trị".

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị tổng kết năm 2024, triển khai nhiệm vụ ngành VH,TT&DL năm 2025

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị tổng kết năm 2024, triển khai nhiệm vụ ngành VH,TT&DL năm 2025

Hội nghị trực tiếp kết hợp trực tuyến tổng kết công tác năm 2024 và triển khai nhiệm vụ trọng tâm năm 2025 của ngành văn hóa, thể thao và du lịch kết nối trực tuyến với 772 điểm cầu trên toàn quốc.

Tin mới nhất

Đà Nẵng đón Giáng sinh – Chào năm mới 2025 với nhiều chương trình du lịch độc đáo

Đà Nẵng đón Giáng sinh – Chào năm mới 2025 với nhiều chương trình du lịch độc đáo

Chào mừng lễ Giáng sinh và năm mới 2025, các đơn vị du lịch, lưu trú, điểm công cộng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng đang có nhiều hoạt động, chương trình độc đáo, hấp dẫn thu hút khách du lịch.

Du lịch Huế “cất cánh” bằng thế mạnh di sản văn hóa

Du lịch Huế “cất cánh” bằng thế mạnh di sản văn hóa

Năm 2025 là dấu mốc quan trọng đánh dấu bước ngoặt Thừa Thiên - Huế trở thành thành phố trực thuộc Trung ương, đem đến nhiều vận hội mới cho địa phương.

Thái Nguyên lần đầu tổ chức Liên hoan ẩm thực các món ăn chế biến từ cây chè

Thái Nguyên lần đầu tổ chức Liên hoan ẩm thực các món ăn chế biến từ cây chè

Ngày 16/12/2024, tại thành phố Thái Nguyên, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thái Nguyên phối hợp với Hiệp hội Du lịch tỉnh tổ chức Liên hoan Ẩm thực mang chủ đề “Trải nghiệm xứ trà, đậm đà bản sắc”.

Ninh Thuận tăng cường bảo vệ và phát huy giá trị đồi cát Nam Cương

Ninh Thuận tăng cường bảo vệ và phát huy giá trị đồi cát Nam Cương

Đồi cát Nam Cương (xã An Hải, huyện Ninh Phước) nằm cách trung tâm thành phố Phan Rang – Tháp Chàm khoảng 7 km về hướng Đông Nam được ví như "tiểu sa mạc Sahara" với cảnh quan và địa hình độc đáo.

Quảng Bình phát triển du lịch nông thôn, du lịch cộng đồng

Quảng Bình phát triển du lịch nông thôn, du lịch cộng đồng

Tỉnh Quảng Bình có nhiều danh lam thắng cảnh kỳ thú, hấp dẫn du khách trong nước và quốc tế.

Phở và nem “chinh phục” thực khách Italy

Phở và nem “chinh phục” thực khách Italy

Ngày 12/12/2024, Đại sứ quán Việt Nam tại Italy đã phối hợp với Vietnam Airline tổ chức sự kiện “Phở và Nem: Đường đến với ẩm thực Việt Nam - Bay thẳng Việt Nam - Italy từ tháng 7/2025” nhằm quảng bá văn hóa ẩm thực và thúc đẩy du lịch Việt Nam.

Độc đáo khu phố bao cấp của Hà Nội được tái hiện trong "Đêm Trúc Bạch"

Độc đáo khu phố bao cấp của Hà Nội được tái hiện trong "Đêm Trúc Bạch"

Lần đầu tiên tại Hà Nội, một không gian với bối cảnh là một khu phố cổ Hà Nội với các toa tàu điện, các cửa hàng bách hóa… gợi nhớ cho người dân Thủ đô và du khách về ký ức của "thời bao cấp", một trong những thời kỳ đặc biệt của đất nước.

Đêm Trúc Bạch: Điểm đến của một Hà Nội quyến rũ, sâu lắng và đậm chất thơ

Đêm Trúc Bạch: Điểm đến của một Hà Nội quyến rũ, sâu lắng và đậm chất thơ

Đêm Hà Nội với sự lung linh của ánh đèn và hơi thở lịch sử qua từng góc phố, là một mô hình độc đáo, giúp du khách khám phá một Hà Nội rất khác - một Hà Nội quyến rũ, đậm chất thơ và sâu lắng.

Bí ẩn những địa điểm được cho là cánh cổng dẫn tới thế giới khác đến nay vẫn chưa có lời giải

Bí ẩn những địa điểm được cho là cánh cổng dẫn tới thế giới khác đến nay vẫn chưa có lời giải

Những nơi này đều có nhiều truyền thuyết bí ẩn xoay quanh và được cho là có thể dẫn lối cho người trần sang thế giới bên kia.

TP.HCM được Giải thưởng Du lịch thế giới chọn làm nơi trao giải

TP.HCM được Giải thưởng Du lịch thế giới chọn làm nơi trao giải

World Travel Awards chọn TP.HCM là địa điểm tổ chức Lễ trao giải thưởng khu vực châu Á và châu Đại Dương năm 2022.