Họa sĩ Lương Xuân Đoàn là người quan sát dự án từ khi chọn bản thảo và khởi công năm 2006 tới lúc hoàn thành công trình. Ông cũng là thành viên Hội đồng nghệ thuật của công trình.

Tượng đài đặt ở vị trí đắc địa

* Được biết, Tượng đài Mẹ Việt Nam Anh hùng có thể coi là mô hình tượng đài mới, kết hợp giữa tính hiện thực (chân dung mẹ Thứ) và tính khái quát biểu tượng (cánh tay dang rộng hoá thành sông núi, đất nước..). Đồng thời, công trình là sự tổng hòa giữa tượng đài, bảo tàng, quảng trường, ông có thể cho biết thêm về điều này?

-  Trong các phác thảo thì phác thảo được lựa chọn có chất lượng chuyên môn cao nhất. Tác giả dùng hình tượng một người mẹ để nói lên dáng dấp của cả một dân tộc. Mẹ Thứ là hình ảnh đại diện cho bao người mẹ với nhiều hi sinh âm thầm cho các cuộc trường chinh bảo vệ giang sơn. Hay rộng hơn, qua hình tượng mẹ Thứ, công trình muốn tôn vinh tất cả các người mẹ Việt Nam anh hùng trên cả nước.

Họa sĩ Lương Xuân Đoàn

Tỉnh Quảng Nam cũng sáng suốt khi chọn núi Cấm, núi thiêng của Tam Kỳ cũng liên quan đến việc thờ người mẹ. Núi Cấm có hai quả đồi tự nhiên, tượng Mẹ như quả đồi thứ ba tạo phối cảnh chung rất uy linh. Bên cạnh đó, quảng trường, bảo tàng, những phù điêu trong khuôn viên cũng khiến không gian trang nghiêm mà gần gụi.

* Còn ý kiến cho rằng tạo hình tượng đài Mẹ Việt Nam Anh hùng giống Bà mẹ Nga, tượng Nhân Sư thì sao, thưa ông?

- Lâu nay chúng ta đã quen với những mô típ người mẹ ôm con, người mẹ đeo súng... nhưng tác phẩm này đã phá vỡ được mô típ ấy. Công trình tập trung vào khắc họa dung nhan mẹ. Điều này phát huy được đặc thù kích cỡ lớn của tác phẩm. Cũng vì to và mới nên khi công trình mới xuất hiện những xúc cảm và phản ứng trái chiều cũng là điều dễ hiểu.

Hơn nữa, theo tôi, mỗi người có chính kiến và cách bày tỏ quan điểm riêng. Liên tưởng cũng là quyền của mỗi người. Nhưng, mọi sự so sánh đều là khập khiễng. Và khi chưa đủ thông tin, chưa nhìn phối cảnh hoàn chỉnh (hiện nay mới chỉ xong phần tượng, còn cây xanh, quảng trường, bảo tàng vẫn đang gấp rút hoàn thành-PV) thì phán xét lúc này có phần vội vàng. Bên cạnh đó, tôi thấy việc nhận định một tượng đài với con mắt nghệ thuật vẫn hợp lý hơn với con mắt chính trị.

Cận cảnh Tượng đài Mẹ Việt Nam Anh hùng sẽ khánh thành hôm nay tại Quảng Nam

Là biểu tượng của sự tri ân giữa lớp người sau với thế hệ đi trước

* Phải chăng, theo ông, cũng vì công trình nghệ thuật bị dư luận soi chiếu dưới góc độ chính trị, xã hội nên con số 410 tỉ đồng gây băn khoăn bởi có ý kiến cho rằng số tiền này giúp đỡ hộ nghèo hoặc hỗ trợ trực tiếp các mẹ Việt Nam Anh hùng còn sống sẽ ý nghĩa hơn?

- Tôi vẫn quan niệm, việc nào đi việc nấy. Việc xây tượng đài Mẹ Việt Nam Anh hùng 410 tỉ đồng không ảnh hưởng gì tới chính sách hỗ trợ các mẹ của Chính phủ. Cũng cần nhắc lại, con số 410 tỉ là cả vốn nhà nước và vốn xã hội hóa từ các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp. Cũng vì thế mà tượng đài còn là biểu tượng của sự tri ân giữa lớp người sau với thế hệ đi trước.

Và nữa, 411 tỉ đồng là số tiền để xây dựng toàn bộ các hạng mục trong dự án tượng đài với những quảng trường, cây xanh, bảo tàng... chứ không phải chỉ để làm tượng đài như nhiều người nhầm lẫn. Những công trình này, kết hợp với Bảo tàng Mỹ thuật Đương đại Việt Nam gần đó trong tương lai (đã có quyết định phê duyệt cách đây gần 10 năm nhưng tỉnh Quảng Nam ưu tiên làm công trình tượng Mẹ Việt Nam Anh hùng trước- PV) sẽ tạo trục tam giác Hội An- Mỹ Sơn- Bảo tàng Nghệ thuật Đương đại Việt Nam. Thêm nữa, với khu kinh tế mở Chu Lai cùng sân bay Chu Lai và cảng biển Kỳ Hà sẽ tạo tiềm lực lớn cho Quảng Nam phát triển du lịch di sản, nghệ thuật, sinh thái.

* Cứ cho là cụm công trình kết hợp với trục di sản, nghệ thuật sẽ hút được rất đông khách du lịch, ông có lo khi đó, mục đích tưởng niệm linh thiêng của công trình có thể sẽ bị... lãng quên?

- Là người trong hội đồng kiểm định nghệ thuật, tôi rất ưng ý bản vẽ phác thảo cũng như mô hình làm mẫu trước bởi nó tạo được không gian thiêng liêng và gợi xúc cảm.

Khi đến tận nơi, chứng kiến công trình hoàn thành, tôi thấy công tác thi công đúng như bản vẽ và mong đợi của chúng tôi. Nên tôi tin rằng nội hàm công trình đủ thiêng liêng khiến du khách phải nghiêng mình kính cẩn khi bước vào khuôn viên.

* Cám ơn ông về cuộc trao đổi!

Mỹ Anh (Thực hiện)
Thể thao & Văn hóa