Tối 22/3, Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật (HCDC) TP.HCM ghi nhận 20 học sinh trong một lớp ở trường tiểu học Võ Trường Toản, quận 10, mắc cúm A/H1N1.

Chùm ca nhiễm H1N1 tại một lớp học

Theo thông tin từ HCDC, ngày 16/03/2023 vừa qua, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố (HCDC) nhận được tin báo của Trung tâm y tế quận 10 về số học sinh nghỉ ốm tăng bất thường tại trường Tiểu học Võ Trường Toản. Ngay sau khi nhận thông tin, HCDC đã nhanh chóng phối hợp với Bệnh viện Nhi Đồng 1 và Trung tâm Y tế Quận 10 thực hiện điều tra dịch tễ, tổ chức thăm khám cho các trẻ.

Chùm ca bệnh tại trường ghi nhận trong 2 ngày từ ngày 15 đến 16/03/2023 số học sinh nghỉ học vì bệnh trong một lớp tăng cao bất thường. Có tổng cộng 20 học sinh bị bệnh với các triệu chứng như sốt, ho, đau họng, mệt mỏi, ói. Có những học sinh sốt đến 39℃.

Qua thăm khám cho các học sinh có triệu chứng, các bác sĩ nhận định ban đầu nghi ngờ các trẻ mắc cúm và thực hiện lấy ngẫu nhiên 6 mẫu xét nghiệm cúm. Mẫu xét nghiệm được gửi về Viện Pasteur để tiến hành phân lập.

Đến ngày 17/03/2023, kết quả cho thấy 06/06 mẫu xét nghiệm cho kết quả dương tính với cúm A (H1N1). Tính từ ngày 17/03/2023 đến nay, lớp học chưa ghi nhận thêm trường hợp mới có triệu chứng.

Theo số liệu giám sát trong những tháng đầu năm, Thành phố đã ghi nhận các chùm ca bệnh hô hấp ở trường học ở quận Bình Thạnh và mới đây là quận 10. Các chùm ca bệnh đã được ghi nhận và xử lý sớm giúp hạn chế lây lan. 

Từ đó cho thấy việc quản lý, giám sát và xử lý sớm chùm ca bệnh trong trường học là hết sức quan trọng. Đặc biệt, thành phố Hồ Chí Minh đang vào mùa cao điểm của các bệnh đường hô hấp, dễ lây lan trong môi trường tập trung đông người.

Các cơ sở giáo dục cần thực hiện quản lý học sinh bằng công tác điểm danh mỗi ngày, qua đó nếu phát hiện có học sinh bị bệnh truyền nhiễm hoặc ghi nhận trường hợp có từ 02 học sinh cùng có vấn đề sức khỏe trong cùng một thời gian hoặc tăng bất thường số lượng học sinh bị bệnh, nhà trường cần báo ngay cho Trạm y tế và Trung tâm Y tế địa phương để có hướng xử lý kịp thời.

Đồng thời, khi có trường hợp học sinh nghỉ nhiều ngày liên tiếp mà không rõ lý do, giáo viên chủ nhiệm và nhà trường phải chủ động liên hệ phụ huynh để xác định có phải bị bệnh truyền nhiễm.

Bên cạnh đó, khi đã phát hiện có chùm ca bệnh tại trường, nhà trường tiếp tục theo dõi tình hình học sinh nghỉ bệnh hoặc có triệu chứng mới hàng ngày tại trường (kể cả ngày nghỉ), cập nhật danh sách học sinh mắc bệnh theo triệu chứng, thời gian, lớp học và báo cáo về Trạm Y tế theo quy định. 

Trạm Y tế hỗ trợ nhân viên y tế trường học khám, khai thác triệu chứng, tiền sử ăn uống, sinh hoạt của học sinh và phối hợp với Trung tâm Y tế giám sát theo dõi tình hình dịch bệnh tại trường, báo cáo về Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố hàng ngày.

Ngoài ra, phụ huynh nên chủ động cho con đi tiêm ngừa các bệnh đã có vắc-xin như cúm, thủy đậu, quai bị. Tiêm vacxin là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất để làm giảm tỷ lệ mắc và tỷ lệ bệnh nặng do bệnh truyền nhiễm.

Cha mẹ nên làm gì để ngừa biến chứng cho con?

TS.BS Phạm Thị Thuận, phụ trách Chủ nhiệm khoa – Khoa Nhi, Bệnh viện TWQĐ 108 cho biết, cúm mùa là một bệnh nhiễm trùng hô hấp cấp tính do vi rút cúm gây nên. Bệnh xảy ra quanh năm, thường vào mùa đông xuân hoặc thời điểm chuyển mùa. Bệnh lây nhiễm trực tiếp từ người bệnh sang người lành thông qua các giọt bắn nhỏ khi nói chuyện, khi ho, hắt hơi.

Bệnh cúm mùa tiến triển thường lành tính, nhưng cũng có thể biến chứng nặng và nguy hiểm hơn ở những trẻ nhỏ, trẻ đẻ non, có bệnh lý như tim bẩm sinh, suy dinh dưỡng, suy giảm miễn dịch, hen phế quản… là đối tượng dễ mắc cúm do sức đề kháng kém. Bệnh có thể gây suy hô hấp do viêm phổi nặng, suy đa phủ tạng dẫn đến tử vong…

Trẻ tiếp xúc trực tiếp với bệnh nhân cúm mùa hoặc sống tại khu vực có bệnh cúm lưu hành có nguy cơ mắc bệnh cao. Các triệu chứng bệnh thường xuất hiện sau 1- 4 ngày (trung bình 2 ngày) sau khi cơ thể tiếp xúc với vi rút cúm (thời gian ủ bệnh).

Các triệu chứng ban đầu điển hình có thể là: sốt, nhức đầu, chóng mặt, đau nhức cơ bắp, ăn không ngon, mệt mỏi, có thể xuất hiện triệu chứng tiêu chảy …

Trẻ bị cúm thông thường chỉ cần hạ sốt tích cực theo hướng dẫn của bác sĩ, bù đủ nước và điện giải bằng dung dịch oresol, dinh dưỡng đầy đủ và nghỉ ngơi. Các triệu chứng bệnh có thể thuyên giảm trong vòng 5 – 7 ngày, tuy nhiên ho và tình trạng mệt mỏi vẫn kéo dài hơn trong vòng một hoặc hai tuần.

Cần theo dõi sát những dấu hiệu như sốt cao liên tục không hạ, khó thở, bú kém hoặc bỏ bú, nôn nhiều, co giật hoặc lơ mơ… Những trường hợp này cần đưa trẻ đến khám tại bệnh viện ngay để tránh các biến chứng nặng của bệnh như viêm phổi, viêm cơ tim, viêm não hoặc suy các tạng.

Cách chăm sóc trẻ bị cúm mùa

- Hạ sốt cho trẻ

- Nới rộng quần áo cho trẻ, cho trẻ mặc quần áo thoáng mát.

- Chườm ấm ở vùng trán, nách, bẹn. (Nhiệt độ nước chườm được xác định bằng cách nhúng cùi chỏ của người lớn vào chậu nước, nếu thấy ấm là được.)

- Cho trẻ uống thuốc hạ sốt theo chỉ định của Bác sĩ, mỗi 4- 6h uống nhắc lại 1 lần nếu trẻ có sốt ≥ 38.5 độ C

Vệ sinh đường hô hấp và vệ sinh tay

- Vệ sinh mũi miệng: Dùng khăn giấy mềm lau sạch mũi, dãi rồi vứt bỏ ngay sau khi sử dụng. (Không nên dùng khăn xô vì sau mỗi lần lau, nếu không thay khăn mới, dùng lại khăn cũ vi rút vẫn bám lại trên khăn.)

- Hàng ngày, nhỏ dung dịch nước muối sinh lý Natriclorid 9‰ vào mắt, mũi cho trẻ, súc miệng bằng nước muối sinh lý hoặc nước muối pha loãng đối với trẻ lớn.

- Thường xuyên vệ sinh tay sạch sẽ bằng xà phòng với nước sạch (vệ sinh cả bàn tay người chăm sóc và cả cho trẻ), tránh tối đa việc đưa tay lên mắt, mũi, miệng.

- Dinh dưỡng: Đảm bảo chế độ dinh dưỡng hợp lý.

- Cho trẻ ăn thức ăn giàu dinh dưỡng, mềm, dễ tiêu, dễ nuốt như cháo, sữa, hoa quả và uống nhiều nước.

- Tăng cường bú mẹ nếu trẻ còn bú mẹ.

Cách phòng bệnh cúm mùa

Để chủ động phòng bệnh cúm mùa, mọi người cần hiện tốt các biện pháp sau:

- Các biện pháp phòng bệnh chung: Đảm bảo vệ sinh cá nhân, che miệng khi hắt hơi; thường xuyên rửa tay bằng xà phòng với nước sạch; vệ sinh mũi, họng hàng ngày bằng nước muối; tránh tập trung nơi đông người khi có dịch xảy ra. Ăn uống đủ chất để nâng cao thể trạng. Giữ ấm cơ thể (khi trời lạnh), ăn uống đủ chất dinh dưỡng để nâng cao thể trạng.

- Tiêm vắc xin cúm mùa, đây là biện pháp dự phòng hiệu quả nhất. Tiêm vắc xin cúm mùa để tăng cường miễn dịch phòng chống cúm. Trẻ từ 6 tháng trở lên có thể tiêm phòng cúm mùa mũi đầu tiên, mũi thứ 2 cách mũi thứ nhất ít nhất 1 tháng. Sau đó, tiêm nhắc lại 1 mũi định kỳ hàng năm do chủng cúm mùa thay đổi theo từng năm.

- Phòng lây nhiễm từ người bệnh: Hạn chế tiếp xúc với bệnh nhân cúm hoặc các trường hợp nghi ngờ mắc bệnh khi không cần thiết. Cách ly người bệnh ở buồng riêng…

- Tăng cường giám sát phát hiện trường hợp mắc cúm mùa tại cộng đồng và cơ sở khám chữa bệnh. Đặc biệt tại khu vực nguy cơ cao (cơ sở nuôi dưỡng trẻ, trung tâm bảo trợ xã hội, khu thuê trọ,…) để kịp thời phát hiện, xử lý sớm khu vực có nhiều bệnh nhân, hạn chế tập trung thấp nhất số ca mắc bệnh và tử vong.

- Dự phòng bằng thuốc: Có thể điều trị dự phòng bằng thuốc kháng vi rút Oseltamivir (Tamiflu) cho những người thuộc nhóm nguy cơ cao mắc cúm biến chứng có tiếp xúc với người bệnh được chẩn đoán xác định cúm (theo chỉ định của bác sĩ). Khi có triệu chứng ho, sốt, sổ mũi, đau đầu, mệt mỏi cần đến ngay cơ sở y tế để được khám, xử trí kịp thời.