Chưa có giải Đặc biệt, chưa đủ 5 giải A, nhưng Hội đồng Giải thưởng Sách quốc gia hài lòng với kết quả vì đã tìm được 1 giải A, 9 giải B, 16 giải C cho các tác phẩm, công trình giá trị. Lễ trao giải đã diễn ra tối 3/10 tại Hà Nội.

Giải thưởng Sách Quốc gia 2022: Tác phẩm 'Hoàng Việt nhất thống dư địa chí' đoạt giải A

Lễ trao Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 5, do Hội Xuất bản Việt Nam và Hội đồng Giải thưởng Sách quốc gia tổ chức đã diễn ra tối 3/10, tại Nhà hát Đài Tiếng nói Việt Nam, 58, Quán Sứ, Hà Nội.

Giải thưởng Sách quốc gia gồm 3 mức giải (A, B, C), được trao cho 5 mảng sách: Kinh tế - chính trị; khoa học tự nhiên và công nghệ; khoa học xã hội và nhân văn; văn hóa, văn học và nghệ thuật; thiếu nhi.

Vượt khó để có sách chất lượng

Năm nay Giải thưởng Sách quốc gia chỉ trao một giải A cho tác phẩm Hoàng Việt nhất thống dư địa chí của tác giả Lê Quang Định, do nhà nghiên cứu Phan Đăng dịch và chú giải, NXB Thế giới và Công ty CP sách Thái Hà xuất bản.

Cuốn sách được coi là bộ địa chí đầu tiên của triều Nguyễn, ra đời năm 1806. Hội đồng Giải thưởng Sách quốc gia đánh giá cao giá trị của cuốn sách bởi tác phẩm khẳng định cương vực quốc gia, thể hiện ý thức độc lập, khát vọng thống nhất giang sơn, văn hiến của dân tộc Việt Nam.

Các cuốn sách được giải B gồm: Văn minh vật chất của người Việt (NXB Thế giới và Zenbook) của Phan Cẩm Thượng, Cô bé nhìn mưa của Đặng Thị Hạnh (NXB Phụ nữ Việt Nam), Trống đồng Kính Hoa - Bảo vật quốc gia Việt Nam của GS-TS Trịnh Sinh và kĩ sư Nguyễn Văn Kính (NXB Thế giới), Tâm lý học xã hội trong cuộc sống hiện đại của GS-TS Knud S. Larsen và PGS-TS Lê Văn Hảo (NXB Đại học Quốc gia Hà Nội), Lịch sử đồng tiền Việt Nam của tập thể tác giả do TS Đào Minh Tú chỉ đạo biên soạn (NXB Hồng Đức), FDI nhiệm vụ kép trong bối cảnh mới của TS Phan Hữu Thắng (NXB Khoa học kỹ thuật và Công ty CP sách Alpha)…

Các cuốn sách giải C gồm: Tôn giáo và chính sách tôn giáo ở Việt Nam của PGS-TS Nguyễn Thanh Xuân (NXB Tôn giáo); Hồ Chí Minh - Những bài viết và những cuộc tranh đấu của Alain Ruscio, Nguyễn Đức Truyến dịch, Lê Trung Dũng hiệu đính; Bác sĩ tốt nhất của nhà mình của bác sĩ Trần Quốc Khánh (NXB Công thương và Công ty CP Sách Thái Hà), bộ sách Ung thư - Sự thật và tin đồn của nhóm Ruy Băng Tím (NXB Dân trí và Công ty CP Văn hóa Sách Sài Gòn)…

Đáng chú ý, nhiều cuốn sách, truyện cho thiếu nhi được trao giải C như bộ truyện thiếu nhi The Lemonade War gồm 3 cuốn: Thương vụ nước chanh - Cuộc chiến bao giờ mới có hồi kết?, Phiên tòa khối bốn - Sự thật liệu có được phơi bày trước phiên tòa?, và Chiếc chuông mất tích - Ai là thủ phạm? của Jacqueline Davies, nhóm Dec95 Team dịch (NXB Dân trí và Công ty CP Xuất bản và dữ liệu ETS); Cà nóng chu du Trường Sa của Bùi Tiểu Quyên (NXB Kim Đồng); và bộ sách Người sao chổi của tác giả nhí Cao Việt Quỳnh (NXB Lao động và Công ty CP Văn hóa Chi (Chibooks).

Ông Hoàng Vĩnh Bảo (Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng Sách quốc gia) cho biết: Năm nay có có 48/57 nhà xuất bản tham gia Giải thưởng Sách quốc gia, với 298 bộ sách và tên sách, gồm 386 cuốn, tăng về số lượng nhà xuất bản, cũng như tên sách và bộ sách tham dự. Sách tham gia giải năm nay được xuất bản từ 1/11/2020 đến 31/10/2021 - giai đoạn cao điểm dịch Covid-19 - tuy có ảnh hưởng ít nhiều nhưng các nhà xuất bản vẫn có bước chuyển biến linh hoạt, với tinh thần vượt khó, vẫn có sách chất lượng để phát hành và tham gia giải.

"Các cuốn sách được đề xuất Giải thưởng đều bảo đảm chất lượng, có nội dung phong phú, hình thức đẹp, có tính đa ngành, đa mục tiêu và hướng đến nhiều đối tượng độc giả khác nhau. Nhiều cuốn sách, bộ sách có giá trị lý luận và thực tiễn cao, có tính thời sự và đang được xã hội quan tâm" - ông Bảo đánh giá.

Còn đó những băn khoăn

Tuy đã tìm được chủ nhân giải thưởng ở các hạng mục, nhưng nhìn tổng thể kết quả Giải thưởng vẫn còn đâu đó những băn khoăn. Có thể nhận thấy, các tác phẩm đạt giải cao còn thiếu vắng các tác phẩm văn học, nhất là các tác phẩm văn học trong nước, các tác phẩm về công nghệ thông tin ứng dụng trong nhiều lĩnh vực đời sống xã hội.

Điều này được ông Nguyễn Nguyên (Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành) lý giải: “Theo điều lệ năm nay, những sách tham gia chấm giải phải được in và nộp lưu chiểu từ 1/11/2020 đến ngày 31/10/2021. Tuy nhiên, đây là thời kỳ tình hình dịch Covid-19 nghiêm trọng, ngành xuất bản chịu ảnh hưởng nhất định. Lượng sách tập trung chủ yếu là tái bản, vì thế, năm nay thiếu tác phẩm văn học mới và đề tài có giá trị”.

“Thêm vào đó, ở hạng mục sách văn hóa văn học và nghệ thuật, thị trường có nhiều sách hay nhưng chưa thỏa mãn quy chế nộp lưu chiểu của hội đồng nên không đủ điều kiện xét giải.Bên cạnh đó, các nhà xuất bản chưa gửi những cuốn sách mà dư luận đánh giá cao".

• Giải thưởng Sách Quốc gia 2022: Tác phẩm 'Hoàng Việt nhất thống dư địa chí' đoạt giải A
• Khẳng định uy tín của Giải thưởng Sách Quốc gia
• Giải thưởng Sách quốc gia lan tỏa văn hóa đọc

Ông Nguyên nói thêm: "Có nhiều lý do, có thể là từ nhà xuất bản, hay từ sự chưa hưởng ứng nhiệt liệt từ các hiệp hội, các hội đồng chuyên ngành. Do vậy không riêng gì sách văn học mà mảng sách khoa học công nghệ liên quan tới dòng sách công nghệ ứng dụng như công nghệ thông tin, chuyển đổi số cũng chưa nhiều".

PGS-TS Nguyễn Thế Kỷ (Ủy viên Hội đồng Giải thưởng Sách quốc gia) cũng bày tỏ: "Có thể chúng ta còn băn khoăn rằng không có giải Đặc biệt, có 5 mảng mà chỉ có 1 giải A". Tuy nhiên, ông khẳng định: "Không vì thế mà tôi buồn. Chúng ta cứ làm chặt chẽ, năm nay không có giải đặc biệt thì năm sau hoặc năm sau nữa có; năm nay không có giải A cho tất cả các mảng thì một vài mảng cũng tốt rồi. Vì chất lượng, sự nghiêm khắc cũng làm cho giải thưởng sang trọng hơn".