Steven Spielberg thừa nhận tại buổi họp báo ở LHP Berlin 2023 diễn ra mới đây rằng, ông vẫn chưa ra quyết định về dự án phim tiếp theo của mình trên tư cách một đạo diễn. Dù vậy, ở tuối 76, Spielberg vẫn rất phấn khích về tương lai.

Vị đạo diễn từng gắn với những tác phẩm có doanh thu lớn nhất và được yêu thích nhất lịch sử điện ảnh như E.T. the Extra-Terrestrial và Jaws vừa hoàn thành hai bộ phim liên tiếp: bán tự truyện The Fabelmans và phim về vở nhạc kịch Broadway kinh điển West Side Story.

Tiếp quản dự án cũ của Kubrick

Mới thoát khỏi thời kỳ bù đầu khi làm hai phim gối đầu -  vừa viết kịch bản The Fabelmans với Tony Kushner, vừa làm hậu kỳ West Side Story - Steven Spielberg thừa nhận: "Hai phim gối đầu nhau. Bị vắt kiệt thời gian như vậy nên tôi không bao giờ có cơ hội để nghĩ xem sẽ là gì tiếp khi hai phim này kết thúc".

"Tôi không biết tiếp theo mình sẽ làm gì. Không biết" - vị đạo diễn 76 tuổi nói - "Đó là một cảm giác dễ chịu nhưng đồng thời cũng khủng khiếp. Dễ chịu vì một lần nữa, giờ tôi có thể thật sự kiểm soát cuộc đời mình. Nhưng tôi cần phải làm việc, và tôi yêu công việc. Đó là câu hỏi lớn nhất mà tôi định sẽ dành hết năm nay để tìm ra câu trả lời".

Tại buổi họp báo, Spielberg cũng đề cập tới bộ phim tiểu sử về Napoleon của HBO vốn được tranh luận lâu nay, mà ông được tiết lộ là nhà sản xuất còn vị trí đạo diễn dành cho đạo diễn No Time to Die Cari Joji Fukunaga. Đây là dự án bị bỏ dở của cố đạo diễn huyền thoại Stanley Kubrick.

Sau thành công của 2001: A Space Odyssey (1968), Kubrick đã dành nhiều thời gian để nghiên cứu về cuộc đời của Napoleon. Kubrick vốn định lên kế hoạch quay phim ở khắp châu Âu - Pháp, Anh và Romania - với khoảng 40.000 lính. Tuy nhiên, bài học từ chi phí quá  lớn của bộ phim chuyển thể War and Peace của đạo diễn Sergei Bondarchuk cùng thất bại thương mại của Waterloo đã khiến dự án bị bỏ dở.

Spielberg đã trở lại với dự án này ít nhất từ năm 2013 với ý định biến nó thành mini serie. HBO đã nghiên cứu dự án này 7 năm qua và nay đã bắt đầu thành hình. Spielberg tiết lộ đây là dự án có quy mô sản xuất rất lớn, dự kiến gồm 7 phần.

Đây không phải lần đầu Spielberg tiếp quản một dự mà Kubrick khởi sự. Ví dụ, phim A.I Artificial Intelligence đã được Kubrick nghiên cứu hơn 20 năm trước khi giao cho Spielberg năm 1995 và đã được Spielberg lên phim vào năm 2001.

Trước đó, Spielberg từng nhắc tới phim tài liệu về nhà soạn nhạc John Williams, ý tưởng về phim tiểu sử về George Gershwin hay làm lại Bullit. Ông cũng có loạt dự án bỏ dở trong vài năm gần đây như Robopocalypse hay The Kidnapping of Edgardo Mortara

Gấu vàng danh dự

Spielberg đang ở Berlin để nhận giải Gấu vàng danh dự cho thành tựu trọn đời vào tối thứ Ba (rạng sáng thứ Tư theo giờ Việt Nam) và cũng sẽ giới thiệu buổi chiếu The Fabelmans. Phần Vinh danh ở LHP cũng được dành cho các phim của ông.

"Được vinh danh ở Berlin, một trong những liên hoan hoành tráng nhất lịch sử, là đỉnh cao vĩ đại trong đời tôi" - ông nói.

Nhưng giải thưởng này cũng khiến ông rơi vào suy tư: "Lời vinh danh về thành tựu trọn đời buộc tôi phải làm điều mà tôi thường không làm: Nhìn lại. Nhìn lại không có nghĩa là tôi không tiến về phía trước. Với tôi, khi nhìn lại, nghĩa là tôi đang dành rất nhiều thời gian ở trạng thái trung lập, để nhớ".

Spielberg được truyền thông quốc tế chào đón nồng hậu tại buổi họp báo chật kín người ở LHP Berlin. Ông cũng có vẻ thích thú, cho phép đặt thêm câu hỏi cả khi thời gian đã hết. Thành tựu trọn đời lần này cũng được trao vào đúng dịp tưởng nhớ 6 năm ngày mất của mẹ ông - người đã được diễn viên Michelle Williams khắc họa "rất chân thực" - như Spielberg nói - trong The Fabelmans.

"Khi mẹ tôi mở quán ăn trong suốt bấy nhiêu năm trước khi bà qua đời, mẹ vẫn luôn nói: "Khi con định kể câu chuyện của chúng ta, mẹ sẽ cho con nhiều tư liệu hay đấy. Khi nào con định sử dụng nó?" - ông nhớ lại.

Spielberg nói rằng đại dịch, khi ông "cách ly ở nhà với gia đình", đã cho ông thời gian để làm The Fabelmans: "Tôi luôn muốn kể câu chuyện về mẹ tôi, bố tôi, các chị em gái, cuộc đấu tranh tuyệt vời giữa nghệ thuật và gia đình. Điều này đã ở trong tâm trí tôi cả đời và giờ được tái hiện hết trong phim. Tất cả các bộ phim của tôi đều rất cá nhân. Nhiều trong số đó là về gia đình. Nhưng không trải nghiệm riêng nào lại chi tiết tới vậy như trong The Fabelmans".

"Theo một cách nào đó, nỗi sợ hãi về đại dịch đã cho tôi can đảm để kể câu chuyện của chính mình" - ông suy ngẫm.

Lời khuyên cho các đạo diễn trẻ

Dẫn lại một cảnh trong The Fabelmans khi cậu thanh niên Steven Spielberg gặp người hùng của mình, đạo diễn huyền thoại John Ford, và xin lời khuyên, một khán giả đã hỏi Spielberg xem bây giờ ông sẽ nói gì khi một đạo diễn trẻ xin ông lời khuyên.

"Chà, tôi sẽ không nói: "Biến khỏi văn phòng của tôi" - Spielberg, người nổi tiếng với những bộ phim hấp dẫn, dễ tiếp cận, nói - "Lời khuyên tôi thường đưa ra không phải là làm thế nào để có những cú quay thú vị, mà là làm thế nào để nhận ra những câu chuyện thú vị và kể nó ra. Có rất nhiều cơ hội để học hỏi từ rất nhiều những người đang làm nghệ thuật ngày nay. Tôi thật sự học hỏi được từ những nhà làm phim ngày nay hơn là từ những nhà làm phim cách đây 80 - 90 năm, bởi vì một số nhà làm phim mới có những tác phẩm rất táo bạo".

Ông đặc biệt khen ngợi đạo diễn Daniel Kwan và Daniel Scheinert vì "công việc thiên tài đáng kinh ngạc" trong Everything Everywhere All At Once.

"Tôi học hỏi được rất nhiều từ những nhà làm phim trẻ" - ông nói thêm - "Một trong những điều tôi học được là anh phải có một kịch bản hay. Tôi luôn nói: "Nếu trên giấy không ổn thì không thể lên sàn diễn được". Tôi thật sự tin như vậy. Thế nên, lời khuyên của tôi là nếu anh muốn trở thành một đạo diễn phim, trước hết là hãy viết đi, và nếu thấy đó không phải là thế mạnh của mình thì hãy gặp ai đó giỏi kể chuyện và viết, rồi hình thành một quan hệ đối tác thân mật, bởi vì chính câu chuyện mới là thứ khiến khán giả chú ý tới chứ không phải những cảnh quay".

"Nhiều thập kỷ trôi qua, tôi vẫn có cùng những cảm giác như cảm giác bỗng bị xâm chiếm khi còn là cậu bé" - ông nói - "Đó là khi tôi tìm thấy một cuốn sách hay một kịch bản hoặc nảy ra một ý tưởng gốc mà tôi nghĩ có thể làm được một bộ phim hay. Sự phấn khích đó… lấn át mọi thứ".