Giải Oscar cho Phim nói tiếng nước ngoài hay nhất hình thành kể từ năm 1947, dù thập kỷ đầu tiên phim thắng cuộc chỉ được các thành viên Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Điện ảnh Mỹ (AMPAS) lựa chọn và không có hoạt động tranh giải.

Thay đổi lớn trong cách thức bỏ phiếu

Hạng mục này có quy trình bỏ phiếu phức tạp, đôi khi gây tranh cãi, trong đó ít người cảm thấy vui vẻ hoặc thấy thuyết phục trước phim đoạt giải. Vì lẽ đó, trong năm nay Chủ tịch Ủy ban AMPAS Phim nói tiếng nước ngoài Mark Johnson đã quyết định cải tổ mạnh quy trình bỏ phiếu.

Theo quy trình thông thường, Viện Hàn lâm sẽ đề nghị cơ quan quản lý điện ảnh của từng quốc gia gửi đi một bộ phim tranh giải. Mỗi năm, việc này thường gây tranh cãi bởi các nước có nền công nghiệp phim lớn như Pháp và Ấn Độ cũng chỉ có một ứng cử viên giống các nước nhỏ.

Tiếp đó phim đề cử tranh giải sẽ được một ủy ban tình nguyện gồm các thành viên có quyền bỏ phiếu ở giải Oscar xem trước trong vài tuần. Các nhà phê bình nói rằng do số lượng phim quá nhiều, tốn nhiều thời gian nên những người xem phim và chấm điểm chủ yếu là các thành viên cao tuổi, đã về hưu của Viện Hàn lâm. 6 phim khá nhất sẽ lọt vào vòng tiếp theo.

Năm nay, Viện Hàn lâm đã thay đổi quy định và thêm vào danh sách 6 phim trên 3 phim nữa được nhận "vé vớt". Đây là các phim được đánh giá có chất lượng tốt, nhưng lại không thể lọt vào vòng sau.

Cả 9 phim sẽ được xem bởi một ủy ban đặc biệt gồm 20 người ở Los Angeles và 10 ở New York. Sau đó có 4 phim sẽ bị loại và 5 phim được đưa vào danh sách rút gọn. Trước đó màn bỏ phiếu chung kết của giải Phim nói tiếng nước ngoài hay nhất thường chỉ cần vài trăm thành viên AMPAS là xong.

Nhưng theo quy định mới trong năm nay, các thành viên AMPAS đã không cần phải xem phim tranh giải trên màn ảnh rộng. Họ có thể xem qua DVD và bỏ phiếu. Vì thế gần như 6.000 thành viên AMPAS giờ có thể bỏ phiếu cho các phim tranh giải và việc này được dự báo sẽ khiến kết quả giải rất thú vị.

Một cuộc đua khó đoán

Và không giống năm ngoái, khi phim Amour của Michael Haneke gần như "vô đối", năm nay không có ứng cử viên nặng ký. Tuy nhiên cả 5 phim vào chung kết đều được đánh giá rất đáng xem.

Đầu tiên là phim The Broken Circle Breakdown của Bỉ. Tính tới nay Bỉ đã được 7 lần đề cử nhận giải Oscar Phim nói tiếng nước ngoài hay nhất, dù chưa bao giờ chiến thắng. Phim nói về nỗi đau và cách thức chúng ta đương đầu với nỗi đau.

Phim đã được đón nhận tốt tại LHP Berlin hồi năm ngoái và được giới phê bình quốc tế ca ngợi. Hoạt động diễn xuất trung tâm của phim cũng được đánh giá cao.

Thứ hai là The Great Beauty của Italy. Câu chuyện xoay quanh Jep Gambardella, một nhà báo thành công ở Rome. Lúc còn trẻ, Jep đã viết một cuốn tiểu thuyết được ca ngợi nhiều và sau đó tận hưởng một cuộc sống vương giả mà Rome mang tới cho mình. Khi bước vào tuổi 65, Jep mới hồi tưởng lại cuộc đời và các mối quan hệ của mình.  

Phim vừa giành một giải BAFTA tương đương với Phim nói tiếng nước ngoài hay nhất của giải Oscar. Phim cũng được nhiều nhà phê bình ca ngợi tại LHP Cannes hồi năm ngoái. Cũng cần biết rằng trong hạng mục giải Oscar Phim nói tiếng nước ngoài, Italy đã được đề cử nhận giải 28 lần và có 10 lần thắng giải.

Kế tiếp là The Hunt của Đan Mạch. Diễn viên Mads Mikkelsen đã giành giải Cannes Nam diễn viên xuất sắc nhất hồi năm 2012 cho vai diễn Lucas của anh tại The Hunt.

Trong phim Lucas là một thầy giáo làm việc tại một nhà trẻ trong một thị trấn nhỏ và rất được trẻ em ưa thích. Một trong số đó có tên Klara, đã rất yêu mến Lucas, có lẽ bởi cuộc sống gia đình của em không hạnh phúc. Nhưng khi cảm thấy bị Lucas ruồng bỏ, Klara đã phát đi các tín hiệu sai trái rằng Lucas tìm cách lạm dụng tình dục cô bé. Không lâu sau đó cả cộng đồng đã đứng lên chống lại Lucas, người thầy giáo vốn được yêu mến và kính trọng.

BBC nói rằng Viện Hàn lâm có thể sẽ thích nội dung của phim và lối diễn xuất tuyệt vời của Mikkelsen hơn so với phim The Great Beauty.

Thứ tư là phim The Missing Picture của Campuchia, sử dụng tiếng Pháp. Đây là đề cử nhận giải Oscar đầu tiên của Campuchia và cũng là bộ phim tranh giải duy nhất của châu Á. The Missing Picture còn đặc biệt ở chỗ nó là một phim tài liệu.

Phim kể lại những gì xảy ra tại Campuchia khi Pol Pot lên cầm quyền trong những năm 1960. Dù một nửa phim là các đoạn phim tài liệu cũ và mới, đạo diễn Rithy Panh đã khéo léo sử dụng những con búp bê gỗ để kịch tính hóa những gì đã xảy ra với gia đình ông và cả xã hội Campuchia.

Mặc dù phim không tuân theo truyền thống trong hạng mục giải thưởng này, nó có thể sẽ nhận được phiếu bầu từ những người lâu nay cho rằng giải Oscar thường nhanh chóng bỏ qua các phim bất thường, khác lạ.

Cuối cùng là phim Omar, vốn đã được tờ Los Angeles Times ca tụng là "một câu chuyện tình kinh ngạc". Đây là phim thứ 2 của Palestine được đề cử Oscar, với phim đầu tiên cũng do đạo diễn Hany Abu-Assad tạo ra.

Trong phim Omar là một chàng trai Palestine trẻ tuổi, muốn được ở bên cô gái Nadia xinh đẹp quyến rũ. Tuy nhiên một lần anh trai đã thuyết phục cậu tham gia hoạt động vũ trang ở Bờ Tây, khiến một người lính Israel bị bắn chết. Omar bị phía Israel bắt và họ dùng cậu để tìm ra những nhân vật cao cấp hơn. Cuộc sống của Omar nhanh chóng mất kiểm soát, chẳng còn biết tin vào ai.

Omar được đánh giá là phim gay cấn tốt với "hương vị" chính trị rất riêng. Về phần mình Abu-Assad được ca ngợi là đạo diễn tài năng, biết cách tăng kịch tính trong phim. Tuy nhiên việc ông mô tả tiêu cực về Israel có thể sẽ khiến phim không được Hollywood đón chào.

Gia Bảo (theo BBC)
Thể thao & Văn hóa