Tối 21/6, Lễ trao Giải Báo chí quốc gia lần thứ XVIII diễn ra trang trọng tại Cung Văn hóa Lao động Hữu nghị Việt Xô (Hà Nội). Hàng trăm nhà báo đến từ khắp mọi miền Tổ quốc đã tụ hội về đây, dự Lễ trao giải, vinh danh những nhà báo với những tác phẩm báo chí xuất sắc.

Dấn thân, không ngại hiểm nguy

Tại Giải Báo chí quốc gia lần thứ XVIII, năm 2023, nhóm tác giả Võ Mạnh Hùng, Nguyễn Hoài Nam, phóng viên Báo Điện tử VietnamPlus (Liên chi hội Nhà báo Thông tấn xã Việt Nam) giành giải A thể loại Tin, bài phản ánh, phỏng vấn, bình luận, tọa đàm, giao lưu trực tuyến (Báo điện tử), với loạt 5 bài: Thảm họa khốc liệt từ thiên tai, sạt lở đất đá: Còn phá, còn đau!.

Bày tỏ niềm vui khi nhận giải thưởng, nhà báo Võ Mạnh Hùng cho biết, để thực hiện loạt tác phẩm này, trong suốt gần 5 tháng trời, nhóm phóng viên Báo Điện tử VietnamPlus đã đi thực tế tại hàng chục "điểm nóng" về thiên tai, sạt lở ở gần 30 tỉnh, thành phố trên cả nước. Cùng với "tư liệu sống" từ thực tế và hàng chục cuộc trao đổi, phỏng vấn với giới chuyên gia, lãnh đạo các bộ, ban, ngành, địa phương, nhóm đã triển khai xây dựng loạt bài chuyên đề "Thảm họa khốc liệt từ thiên tai, sạt lở đất đá: Còn phá, còn đau!" với hy vọng không để ai bị bỏ lại phía sau.

Trong quá trình tác nghiệp, nhà báo Võ Mạnh Hùng và phóng viên ảnh Hoài Nam đã chứng kiến, ghi nhận vô số hình ảnh, câu chuyện tai nạn thương tâm do sạt lở đất gây ra. Trong đó, nguyên nhân không chỉ do thiên tai, còn bởi sự tác động của bàn tay con người. Đó là tình trạng bạt núi, phá rừng làm nhà ở, khu du lịch, trồng cây công nghiệp, làm nương rẫy tự phát; hàng nghìn điểm sạt lở đất ven đường giao thông do không được kè chắn. Cũng bởi thế, có những vụ sạt lở nghiêm trọng, cướp đi hàng chục sinh mạng xảy ra trước đó nhiều năm, nhưng đến nay vẫn còn hiện hữu nỗi lo, ám ảnh với người còn sống.

Trên cơ sở thông tin ghi nhận được trong suốt gần 4 tháng đi thực tế tìm hiểu, cùng ý kiến của giới chuyên gia, lãnh đạo các ngành, các cấp từ Trung ương tới địa phương, đầu tháng 12/2023, nhà báo Võ Mạnh Hùng đã xâu chuỗi nội dung và xây dựng loạt bài.

Theo nhà báo Võ Mạnh Hùng, điều vui mừng nhất là sau khi loạt bài đăng phát và được chia sẻ rộng rãi, nhiều địa phương trên cả nước đã nhanh chóng vào cuộc kiểm tra, rà soát các điểm có nguy cơ sạt lở để kịp thời nắm bắt tình hình và khắc phục. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cũng nhấn mạnh thời gian tới các bộ, ngành, địa phương cần có những giải pháp cụ thể, tuyệt đối không chủ quan trước thiên tai, biến đổi khí hậu.

Loạt bài cũng được Bộ Tài nguyên và Môi trường đánh giá cao, đồng thời khẳng định trong năm 2024 sẽ phối hợp với địa phương để triển khai "Đề án Cảnh báo sớm sạt lở đất, lũ quét khu vực miền núi, trung du Việt Nam".

Về phía quốc tế, sau khi đọc loạt bài này, Đại diện thường trú Chương trình phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam - bà Ramla Khalidi đánh giá cao vai trò tích cực của Báo Điện tử VietnamPlus (Thông tấn xã Việt Nam) trong việc đi sâu phân tích, làm rõ các nguyên nhân khách quan, chủ quan; đưa tin về thiên tai lũ quét, sạt lở, cũng như tuyên truyền góp phần giảm thiểu thiệt hại thiên tai hiệu quả. Bà Ramla Khalidi cũng khẳng định, thời gian tới UNDP sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ và hỗ trợ Chính phủ Việt Nam nhằm hiện thực hóa một Việt Nam xanh, bền vững và tự cường hơn...

"Đây là loạt bài chuyên đề mà tôi rơi nước mắt nhiều nhất; trải qua nhiều pha thoát chết bởi hành trình một mình lái xe xuyên ngày đêm trên muôn nẻo đường khó khăn ở giữa rừng, giữa hẻm núi đang trượt lở. Vì thế, sau mỗi chuyến đi, đối diện hiểm nguy ở hiện trường, ghi nhận những vụ việc thương tâm, tôi luôn trăn trở và mong muốn loạt bài sẽ "thức tỉnh" được mọi người", nhà báo Võ Mạnh Hùng chia sẻ.

Những khoảnh khắc đáng nhớ

Vinh dự nhận giải B (không có giải A) ở thể loại Ảnh báo chí với tác phẩm: Quân đoàn 12 tinh, gọn, mạnh: Không để Tổ quốc bị bất ngờ trong mọi tình huống, nhóm tác giả Tuấn Huy, Chí Hòa, Vũ Phong, Viết Chung (Liên chi hội Nhà báo Báo Quân đội nhân dân) cho biết cảm thấy vô cùng hạnh phúc, vinh dự và tự hào khi tác phẩm của mình được vinh danh tại Lễ trao giải.

Nhà báo Tuấn Huy, đại diện nhóm tác giả đoạt giải chia sẻ: "Tháng 12/2023, nhận thông tin Quân đoàn 12 tổ chức đợt diễn tập quy mô lớn đầu tiên ngay sau khi thành lập, nhóm phóng viên Báo Quân đội nhân dân lên kế hoạch thực hiện phóng sự ảnh, với mục đích thể hiện sự hùng mạnh của Quân đội nhân dân Việt Nam, khả năng sẵn sàng chiến đấu cao, làm chủ vũ khí, trang bị khí tài của bộ đội, đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Chúng tôi tổ chức nhóm phóng viên, liên hệ với đơn vị và có mặt trước đợt diễn tập hơn 1 tuần để tìm hiểu địa hình, tìm những góc tốt, có thể đặt máy tác nghiệp an toàn, không ảnh hưởng đến công tác diễn tập của các chiến sĩ".

Thời điểm đó đúng vào đợt rét nhất của mùa Đông năm 2023, nhiệt độ buổi sáng chỉ 6-7 độ C, nhưng các phóng viên đã có mặt ở thao trường từ sáng sớm để sẵn sàng tác nghiệp. Nhóm phóng viên đã nghiên cứu, tính toán vị trí nằm phục, thời điểm di chuyển phù hợp để có thể cơ động cùng bộ đội để "bắt" được những khoảnh khắc tốt nhất, phù hợp với ý đồ mà mình đề ra. Nhà báo Tuấn Huy cho biết, trải qua quá trình nghiên cứu địa hình kỹ lưỡng, lựa chọn vị trí phù hợp, cộng với một phần may mắn, nhóm phóng viên đã chớp được những hình ảnh đẹp và ấn tượng trong đợt diễn tập. Trong đó, bức ảnh chụp khoảnh khắc đầu đạn vừa bắn ra khỏi nòng pháo của chiếc xe tăng hiện đại là "khoảnh khắc vàng" mà phóng viên phải rất kiên trì và cũng rất may mắn mới có thể chớp được.

"Chúng tôi rất vui và bất ngờ, khi biết bộ ảnh được Hội đồng Giải Báo chí quốc gia đánh giá cao và trao giải cao nhất ở hạng mục ảnh báo chí. Đây là niềm vui, niềm vinh dự và tự hào của người làm báo, cũng là động lực để chúng tôi tiếp tục phấn đấu cống hiến với nghề. Niềm vui của chúng tôi được nhân đôi, khi giải thưởng được trao đúng vào dịp đặc biệt – kỷ niệm 80 năm thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam. Đây là niềm hạnh phúc lớn lao đối với các phóng viên quân đội chúng tôi", nhà báo Tuấn Huy vui vẻ nói.

Cuộc "Trở về" xúc động

Chùm tác phẩm Trở về của nhóm tác giả Nguyễn Vũ Duy, Nguyễn Thị Thu Hòa, Nguyễn Phạm Huân, Nguyễn Quỳnh Hoa vinh dự được trao Giải A, thể loại tin, bài phản ánh, phỏng vấn, bình luận, chuyên luận, tọa đàm, chuyên đề phát thanh tổng hợp (Phát thanh).

Chia sẻ về quá trình thực hiện tác phẩm, nhà báo Nguyễn Thị Thu Hòa, Ban Thời sự, Liên chi hội Nhà báo Đài Tiếng nói Việt Nam cho biết, trong những ngày Tết Quý Mão 2023, câu chuyện về cựu binh Mỹ Peter Mathews đang tìm chủ nhân của cuốn sổ tay mà ông giữ của một liệt sỹ ở Hà Tĩnh xuất hiện trên báo chí. Ngay lúc đó, nhà báo Vũ Duy - Trưởng Ban Thời sự VOV1 giao cho chị tìm hiểu. Chị đã liên lạc với phóng viên Phạm Huân – Thường trú Đài Tiếng nói Việt Nam tại Hoa Kỳ để liên lạc với ông Peter Mathews và lên kịch bản phỏng vấn, xây dựng chương trình.

Từ đầu mối ông Peter Mathews, nhóm phóng viên kết nối được với những nhân chứng tại Việt Nam và lên kế hoạch có mặt tại nhà liệt sỹ tại Hà Tĩnh, ghi lại những câu chuyện từ gia đình liệt sỹ Cao Văn Tuất, những thời khắc xúc động của cuộc hội ngộ và quá trình trao trả cuốn sổ cho gia đình liệt sỹ.

"Đó thực sự là những giây phút vô cùng xúc động với những ai được chứng kiến khoảnh khắc đó", nhà báo Nguyễn Thị Thu Hòa tâm sự. Và câu chuyện xúc động đó được lồng ghép với hiệu ứng tiếng vang, âm nhạc, tiếng động hiện trường... đã "chạm" vào cảm xúc người nghe.

Trở về là một câu chuyện không mới, nhưng khá đặc biệt, bởi đó là câu chuyện xúc động về hàn gắn vết thương chiến tranh, một cựu binh Mỹ giữ cuốn sổ tay mà ông nhặt được trên chiến trường suốt 50 năm muốn trả lại cho gia đình người chiến sỹ Việt Nam. Với gia đình liệt sỹ Cao Văn Tuất, khi nhận về cuốn sổ tay, cũng giống như cuộc "đoàn tụ" đặc biệt với người thân sau 60 năm xa cách và hơn 50 năm từ khi nhận được tin liệt sỹ hy sinh.

Chia sẻ cảm xúc khi nhận giải A tại Giải Báo chí quốc gia lần thứ XVIII, chị Thu Hòa bày tỏ, chị và các đồng nghiệp thấy vui và tự hào khi tác phẩm được đánh giá cao. "Giải thưởng niềm vinh dự, tự hào cũng là động lực để chúng tôi tiếp tục cống hiến, tiếp tục sáng tạo để có những tác phẩm có chất lượng tốt hơn", nhà báo Thu Hòa bày tỏ.