Giá xăng, dầu đã giảm lần thứ 4 liên tiếp nhưng nhiều mặt hàng vẫn giữ giá, neo cao. Tình trạng này đã xảy ra nhiều lần và lần này cũng không ngoại lệ. Trao đổi tại Tọa đàm “Xăng, dầu giảm giá, hàng hóa không giảm - Thực trạng và giải pháp", do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức chiều 4/8, các vị khách mời là chuyên gia, nhà quản lý đã nêu nhiều giải pháp trước mắt và lâu dài, bảo đảm tính bền vững chính sách.

Quỹ bình ổn giá xăng dầu có còn cần thiết?

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến góp ý đối với dự thảo Luật Giá (sửa đổi), trong đó có kiến nghị bỏ Quỹ bình ổn giá xăng dầu. 

* Có độ trễ

Lý giải về nguyên nhân, Phó Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) Đinh Thị Nương cho rằng, một số mặt hàng chịu ảnh hưởng tác động của giá xăng, dầu, khi điều chỉnh giá giảm có độ trễ. Đây là thời gian để các đơn vị sản xuất kinh doanh (nhất là các đơn vị có mặt hàng chịu ảnh tác động trực tiếp đến giá xăng, dầu) rà soát lại các yếu tố chi phí hình thành giá, từ đó mới xác định giá bán giảm theo giá xăng, dầu giảm thời gian vừa qua. 

Đồng tình với quan điểm trên, song, chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực cho rằng, còn có nguyên nhân từ những tính toán của doanh nghiệp. Khi giá xăng, dầu giảm, nếu giảm ngay giá mặt hàng khác có liên quan, sau này sẽ khó điều chỉnh khi có biến động về giá nhiên liệu. Theo ông, đây là “sự thận trọng nhưng không đủ thuyết phục”, "nước lên thì thuyền lên, nước xuống thì thuyền xuống". Đồng ý với việc có độ trễ, nhưng ông cho rằng không thể là hàng tháng hay mấy tháng, mà chỉ sau một vài tuần là phải điều chỉnh ngay. Cơ quan chức năng cũng cần sát tình hình hơn nữa, có các biện pháp xử lý kịp thời, không để người dân cảm thấy nản lòng, kiến nghị nhiều mà không được xử lý.

Giải thích về việc giá xăng, dầu giảm liên tiếp, nhưng giá dịch vụ vận tải không hề suy suyển, thậm chí còn đang có dấu hiệu leo thang, ông Trần Bảo Ngọc, Vụ trưởng Vụ Vận tải (Bộ Giao thông vận tải) giải thích, có nhiều yếu tố hình thành nên giá thành dịch vụ, nên khi có một yếu tố biến động, những đơn vị kinh doanh đều phải tính toán lại; phải xem xét các yếu tố tâm lý khách hàng, đối thủ cạnh tranh. Đối với vận tải taxi, còn phải thực hiện kê khai giá với Sở Giao thông vận tải, điều chỉnh đồng hồ tính tiền, in lại tờ niêm yết giá... nên có độ trễ nhất định.

Tuy nhiên, ông cũng đồng tình với quan điểm “không nên trễ quá”. Khi nhiên liệu - một yếu tố chiếm đến 30-40% chi phí cấu thành - đã giảm giá mà doanh nghiệp chưa kịp giảm hoặc giảm chậm là không đúng. 

Hiện chúng ta đang quản lý giá dịch vụ vận tải dựa trên quy luật của thị trường. Nhà nước tôn trọng quyền tự định giá, quyền quyết định giá và cạnh tranh giá của các đơn vị kinh doanh vận tải. Tuy nhiên, các đơn vị này cũng phải thực hiện đầy đủ những quy định trong công tác quản lý giá, như phải kê khai giá. Hoặc đối với những lĩnh vực Nhà nước có quy định khung giá thì không được tăng giá quá khung. Đã kê khai giá phải thực hiện niêm yết giá đầy đủ và bán đúng giá niêm yết.

Theo ông Trần Bảo Ngọc, biện pháp mạnh hiện nay và sắp tới là phải tăng cường công tác thanh, kiểm tra, xử lý nghiêm vi phạm. 

* Cần tăng cường ý thức của doanh nghiệp và người dân

Trước việc giá xăng, dầu giảm trong thời gian vừa qua và giá nhiều mặt hàng có xu hướng neo cao, Phó Cục trưởng Cục Quản lý giá Đinh Thị Nương cho biết, Bộ Tài chính đã tham mưu các biện pháp tăng cường quản lý điều hành giá và đã trình Chính phủ ban hành công điện chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương kiểm soát chặt chẽ giá cả dịch vụ khi giá xăng, dầu giảm trong các kỳ điều hành vừa qua.

• Quỹ bình ổn giá xăng dầu có còn cần thiết?
• Khẩn trương triển khai các giải pháp bình ổn giá vật liệu xây dựng
• Quỹ bình ổn giá xăng dầu của Petrolimex tiếp tục tăng 450 tỷ đồng

Đồng thời, Bộ Tài chính cũng đang trình Chính phủ phương án điều chỉnh thuế VAT, thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng, dầu và thuế nhập khẩu đối với xăng động cơ không pha chì nhằm giảm chi phí nhập khẩu xăng và đa dạng hóa nguồn cung nhập khẩu.

Một giải pháp khác, theo bà Đinh Thị Nương, là tăng cường việc tổ chức rà soát kê khai giá các mặt hàng chịu ảnh hưởng trực tiếp từ giá xăng, dầu. Trường hợp có thể giảm giá thì yêu cầu các đơn vị thực hiện kê khai giá kịp thời để giảm giá. 

Đối với hàng hóa, dịch vụ thiết yếu chịu ảnh hưởng gián tiếp từ xăng, dầu và có tác động đến chỉ số CPI, cũng như ảnh hưởng đến đời sống của người dân và các hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục theo dõi diễn biến giá cả thị trường và nắm bắt tình hình của các tổ chức sản xuất kinh doanh để có biện pháp điều hành giá và bình ổn giá phù hợp.

Để ngăn chặn từ xa tình trạng neo giá theo giá xăng và không chịu giảm khi giá xăng xuống, chuyên gia Vũ Vinh Phú đề xuất, phải sử dụng sức mạnh của hệ thống chính trị, ngoài biện pháp hành chính, còn huy động hiệp hội bán lẻ, hiệp hội doanh nghiệp, Mặt trận Tổ quốc, các chợ, khu phố, để những người buôn bán tự giác giảm một phần theo tiến độ giảm giá xăng, dầu, chia sẻ khó khăn chung với xã hội. Nếu có giải pháp đồng bộ, các chỉ đạo của Chính phủ sẽ được triển khai hiệu quả, đi vào cuộc sống, bảo đảm mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát khoảng 4%. 

Nêu ví dụ 1 kg thịt lợn trang trại bán lẻ tăng giá lên tới 170%, hay một số mặt hàng đi từ bán buôn, bán lẻ, vào siêu thị… qua nhiều khâu trung gian, thậm chí một số siêu thị chiết khấu cao hơn cả lợi nhuận người sản xuất và tất cả đều được tính vào giá, chuyên gia này nhận định, đây là những tồn tại lâu nay, cần có chương trình nghị sự về vấn đề này để giải quyết bài toán giá. Theo ông, ở các nước còn luật hóa về phân phối lợi nhuận trong chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị và như thế sẽ công khai, minh bạch, không thể ai hưởng hơn.

Còn theo chuyên gia Cấn Văn Lực, cần tính cả 2 nhóm giải pháp bao gồm trước mắt và lâu dài, bảo đảm tính bền vững chính sách. Việc thanh tra, kiểm tra, giám sát phải làm mạnh hơn, nhưng không thể làm triệt để nếu người dân và doanh nghiệp chưa vào cuộc. Cần tăng cường ý thức của doanh nghiệp và người dân, ngoài truyền thông, phải tạo văn hóa, đạo đức kinh doanh của Việt Nam cả trước mắt và lâu dài. Người dân có quyền phản ánh về việc giá cả gia tăng. Trong bối cảnh này, Nhà nước, doanh nghiệp, người dân thực hành tiết kiệm tốt cũng là một biện pháp phòng, chống lạm phát tốt. 

“Chúng ta không nên lo lắng thái quá với lạm phát mà không dám làm gì. Nếu siết chặt có thể khiến kinh tế đình trệ, thiếu nguồn cung về lâu dài lại khiến giá tăng. Ở Việt Nam, tâm lý lạm phát quan trọng. Do đó, việc truyền thông rất quan trọng, giúp giảm bớt tâm lý lạm phát, té nước theo mưa”, chuyên gia này nói.

Chu Thanh Vân/TTXVN