Đưa Xẩm Hà thành tiệm cận gần hơn với công chúng

Một loại hình diễn xướng dân gian độc đáo bằng nghệ thuật hát nói và âm nhạc, từng thăng trầm theo thời gian, song đến nay, hát xẩm đang phát triển mạnh tại nhiều địa phương trong cả nước, đặc biệt vùng Đồng bằng Bắc Bộ, trong đó có Hà Nội.
10/04/2024 15:00
Đinh Thuận/TTXVN

Một loại hình diễn xướng dân gian độc đáo bằng nghệ thuật hát nói và âm nhạc, từng thăng trầm theo thời gian, song đến nay, hát xẩm đang phát triển mạnh tại nhiều địa phương trong cả nước, đặc biệt vùng Đồng bằng Bắc Bộ, trong đó có Hà Nội. 

Từ một chiếu xẩm đầu tiên được thành lập và biểu diễn ở chợ Đồng Xuân, tại Hà Nội hiện hình thành nhiều chiếu xẩm và các lớp dạy hát xẩm. Xẩm Hà Nội đang dần hồi sinh; để loại hình này tiệm cận gần hơn với công chúng, rất cần có sự quan tâm, đồng hành từ cộng đồng cũng như cơ quan, tổ chức văn hóa.

Hồi sinh sau thời gian vắng bóng

Xẩm chợ được biết tới với cách hát và biểu diễn dân dã mang đặc trưng của thôn quê, nơi biểu diễn là các chợ. Xẩm nhà trò gắn với nơi biểu diễn trong nhà. Còn xẩm tàu điện là nơi biểu diễn trên tàu cùng cách thức biểu diễn nương theo nhịp điệu lắc lư của tàu điện. Với xẩm Hà Nội, thường người ta nghĩ ngay đến xẩm tàu điện, một dòng xẩm mang đặc trưng của Hà Nội vào thế kỷ trước.

Sau nhiều năm vắng bóng, chiếu xẩm đầu tiên ra đời năm 2006 do Trung tâm Phát triển âm nhạc và nghệ thuật Việt Nam thành lập, mang tên Chiếu xẩm Hà Thành, biểu diễn vào mỗi tối cuối tuần ở chợ Đồng Xuân. Chiếu xẩm này biểu diễn miễn phí, phục vụ người dân và du khách tham quan, trải nghiệm chợ đêm Hàng Đào - Đồng Xuân và Phố cổ Hà Nội.

Đưa Xẩm Hà thành tiệm cận gần hơn với công chúng - Ảnh 1.

Một tiết mục đặc sắc do câu lạc bộ hát Xẩm huyện Kim Sơn biểu diễn. Ảnh: Đức Phương - TTXVN

Trong thời gian dài, Chiếu xẩm Hà Thành trở thành cái nôi nuôi dưỡng tình yêu hát xẩm cho công chúng. Nhiều nghệ sĩ đã trưởng thành từ chiếu xẩm này và có nhiều hoạt động góp phần hồi sinh, phát triển nghệ thuật hát xẩm. Trung tâm Phát triển nghệ thuật âm nhạc Việt Nam là đơn vị tổ chức Giỗ tổ nghề hát xẩm (ngày 22/2 âm lịch), qua đó vừa kết nối những người yêu hát xẩm, vừa lan tỏa giá trị của hát xẩm đến cộng đồng.

Từ hiệu ứng của chiếu xẩm đầu tiên ở chợ Đồng Xuân, nhiều địa chỉ trình diễn hát xẩm khác ra đời trên địa bàn thành phố cùng hoạt động của các nhóm câu lạc bộ. Có thể kể đến như Nhóm xẩm Hà thành với hai gương mặt nổi tiếng là Nguyễn Quang Long, Mai Tuyết Hoa; nhóm Câu lạc bộ xẩm Tâm Việt - nơi tập hợp các nghệ sĩ, nghệ nhân khiếm thị; các trung tâm, câu lạc bộ, nhóm tổ chức hoạt động dưới nhiều hình thức đa dạng. Đến nay, tại Hà Nội đã hình thành hàng chục câu lạc bộ, nhóm xẩm. Từ sức sống của xẩm Hà Nội, nhiều tỉnh, thành phố khác trên cả nước hình thành các câu lạc bộ, nhóm hát xẩm.

Vào dịp tối cuối tuần, người dân Hà Nội và công chúng có thể thưởng thức xẩm miễn phí ở nhiều địa điểm khác nhau tại không gian đi bộ hồ Hoàn Kiếm và Phố cổ Hà Nội. Trong đó, Nhóm xẩm Hà Thành với địa điểm biểu diễn ở khu vực Tượng đài Vua Lê Thái Tổ thuộc không gian đi bộ hồ Hoàn Kiếm đã hồi sinh những làn điệu xẩm cổ, thổi hơi thở hiện đại vào sáng tác mới để đưa nghệ thuật dân gian này tới gần hơn với công chúng. Nhiều bài xẩm vốn từng rất phổ biến nhưng thất truyền được nhóm dày công phục dựng lại như: Xẩm Anh Khóa, Xẩm Cái trống cơm, Quyết chí tu thân, Mục hạ vô nhân… Ngày nay, nghệ thuật xẩm được công chúng biết đến nhiều hơn và trở nên quen thuộc với nhiều người.

Những tín hiệu vui

Từ chỗ hồi sinh, phát triển, nghệ thuật hát xẩm dần tiệm cận gần hơn với người dân và du khách. Cùng với các buổi biểu diễn miễn phí phục vụ công chúng, nhiều chương trình biểu diễn xẩm bắt đầu thu phí người xem và được khán giả ủng hộ.

Đưa Xẩm Hà thành tiệm cận gần hơn với công chúng - Ảnh 2.

Các nghệ nhân, diễn viên hát Xẩm. Ảnh: Hải Yến-TTXVN

Với sự chuyên nghiệp, tinh tế khi đưa xẩm tiếp cận với công chúng, Trung tâm Xúc tiến quảng bá Di sản Văn hóa phi vật thể Việt Nam tìm lối đi riêng, tổ chức thành công các chương trình biểu diễn xẩm bán vé phục vụ công chúng. Địa chỉ số 9, phố Chân Cầm (quận Hoàn Kiếm) trở thành nơi tổ chức chương trình hát xẩm thường xuyên và có thu phí của Trung tâm. Để bảo đảm chất lượng biểu diễn, nhất là sự truyền tải âm nhạc bằng hát mộc, Trung tâm chỉ tiếp nhận tối đa khoảng hơn 20 khách. Nhiều tháng liên tục kể từ khi ra mắt, hầu như chương trình xẩm nào cũng kín chỗ và thường bán hết vé từ khá sớm. Dù thời gian diễn vào sáng Chủ nhật nhưng thông thường giữa tuần Trung tâm đã thông báo hết chỗ.

Giám đốc Trung tâm Xúc tiến quảng bá Di sản Văn hóa phi vật thể Việt Nam Nguyễn Lệ Quyên cho biết: Trong các loại hình di sản, hát xẩm là loại hình dễ tiếp cận với công chúng. Tuy nhiên, những câu chuyện, bài hát xẩm mới là nguyên liệu, còn làm thế nào để từ nguyên liệu đó chuyển thành sản phẩm văn hóa, nhất là để người mua cảm thấy xứng đáng với món tiền của mình bỏ ra là điều rất khó. Do đó, Trung tâm phải tìm tòi, phối hợp các bên xây dựng sản phẩm có chất lượng.

Nhóm xẩm Hà Thành luôn năng động đưa xẩm đến với công chúng bằng nhiều hình thức. Ngoài chiếu xẩm biểu diễn ở không gian đi bộ hồ Hoàn Kiếm, nhóm thường xuyên thực hiện buổi giao lưu, chia sẻ, biểu diễn xẩm tại nhiều nơi trong nước và nước ngoài. Nhóm cũng liên tục ra video ca nhạc về xẩm vào các dịp lễ, Tết, sự kiện trọng đại của đất nước, thực hiện dự án, chương trình biểu diễn giới thiệu nghệ thuật hát xẩm, nỗ lực để nghệ thuật này sống trong đời sống đương đại.

Theo nhà nghiên cứu âm nhạc Đặng Hoành Loan, để hát xẩm có thể phát triển và lan tỏa sâu rộng hơn nữa trong đời sống, thể loại nghệ thuật âm nhạc dân gian này rất cần sự quan tâm của Nhà nước, chính quyền địa phương, các tổ chức văn hóa nghệ thuật, quỹ văn hóa, nhà tài trợ và đặc biệt là trách nhiệm của nghệ nhân, cộng đồng người dân yêu mến hát xẩm. Bên cạnh đó, rất cần khuyến khích và hỗ trợ việc duy trì, phát triển câu lạc bộ, nhóm hát xẩm, trung tâm văn hóa có hát xẩm. Đây chính là sân chơi cởi mở và linh hoạt để các nghệ nhân, nghệ sĩ và những người yêu thích xẩm có thể sinh hoạt, gặp gỡ, giao lưu, trao truyền, phổ biến xẩm.

Tại Hà Nội, bên cạnh việc tạo điều kiện để các câu lạc bộ, nhóm di sản văn hóa phi vật thể có điều kiện biểu diễn, tháng 12/2022, HĐND thành phố ban hành Nghị quyến số 23/2022/NQ-HĐND Quy định chế độ đãi ngộ, hỗ trợ Nghệ sĩ Nhân dân, Nghệ sĩ Ưu tú, Nghệ nhân và Câu lạc bộ tiêu biểu trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn thành phố. Các Câu lạc bộ tiêu biểu trong lĩnh vực này được thành phố hỗ trợ kinh phí để hoạt động. Đây là điều kiện tốt để nghệ thuật xẩm hồi sinh, lan tỏa sâu rộng trong đời sống đương đại.

Tin cùng chuyên mục

Tác giả Ruby Nguyen ra mắt sách "Khai vấn trong từng hơi thở"

Tác giả Ruby Nguyen ra mắt sách "Khai vấn trong từng hơi thở"

"Khai vấn trong từng hơi thở" là cuốn sách thứ hai của tác giả Ruby Nguyen, do Nhà xuất bản Hà Nội và Thái Hà Books ấn hành.

"Khúc quân hành vang mãi non sông" kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam

"Khúc quân hành vang mãi non sông" kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam

Đài PT-TH Hà Nội tổ chức chương trình nghệ thuật chính luận đặc biệt mang tên "Khúc quân hành vang mãi non sông" vào 22/12 tại sân Đoan Môn, khu Bảo tồn Di sản Hoàng thành - Thăng Long.

Nhà văn Phương Trinh: "Đưa những điều gan ruột vào trang viết"

Nhà văn Phương Trinh: "Đưa những điều gan ruột vào trang viết"

"Biến mất" khá lâu trong làng văn, mới đây, nhà văn Phương Trinh - cây bút có dấu ấn trong văn học thiếu nhi - xuất hiện trở lại trong những sách "Bài tập thực hành tiếng Việt", lớp 4 và 5 (NXB Giáo dục).

Chữ và nghĩa: Đường chim bay

Chữ và nghĩa: Đường chim bay

"Đường chim bay" là một danh từ đã có trong một số cuốn từ điển tiếng Việt. "Từ điển tiếng Việt" (Hoàng Phê chủ biên, Trung tâm Từ điển học, NXB Đà Nẵng, 2020) định nghĩa là "đường thẳng, là khoảng cách ngắn nhất giữa 2 điểm xa nhau".

Đầu tư 170 tỷ đồng trùng tu di tích Hiền Lương-Bến Hải và Thành cổ Quảng Trị

Đầu tư 170 tỷ đồng trùng tu di tích Hiền Lương-Bến Hải và Thành cổ Quảng Trị

UBND tỉnh Quảng Trị đã quyết định phê duyệt Dự án “Công viên Thống nhất tại khu di tích quốc gia đặc biệt đôi bờ Hiền Lương - Bến Hải” và Dự án “Khu di tích quốc gia đặc biệt Thành cổ Quảng Trị và những địa điểm lưu niệm sự kiện 81 ngày đêm chiến đấu, bảo vệ Thành cổ Quảng Trị".

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị tổng kết năm 2024, triển khai nhiệm vụ ngành VH,TT&DL năm 2025

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị tổng kết năm 2024, triển khai nhiệm vụ ngành VH,TT&DL năm 2025

Hội nghị trực tiếp kết hợp trực tuyến tổng kết công tác năm 2024 và triển khai nhiệm vụ trọng tâm năm 2025 của ngành văn hóa, thể thao và du lịch kết nối trực tuyến với 772 điểm cầu trên toàn quốc.

Để công nghiệp văn hóa Việt Nam cất cánh (kỳ 1): Chuyển biến tích cực, nhưng chưa xứng tầm

Để công nghiệp văn hóa Việt Nam cất cánh (kỳ 1): Chuyển biến tích cực, nhưng chưa xứng tầm

Vừa qua, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tổ chức Hội nghị triển khai Chỉ thị 30/CT-TTg ngày 29/8/2024 của Thủ tướng Chính phủ về phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam.

Đầu tư và tài trợ cho văn hóa (kỳ 2& hết): Học gì từ kinh nghiệm của thế giới?

Đầu tư và tài trợ cho văn hóa (kỳ 2& hết): Học gì từ kinh nghiệm của thế giới?

Một mẫu số chung trên thế giới: Các quốc gia phát triển về văn hóa luôn có những mô hình đầu tư và tài trợ thành công cho lĩnh vực văn hóa, tạo ra sự phát triển bền vững cho cộng đồng.

Tin mới nhất

Độc đáo khu phố bao cấp của Hà Nội được tái hiện trong "Đêm Trúc Bạch"

Độc đáo khu phố bao cấp của Hà Nội được tái hiện trong "Đêm Trúc Bạch"

Lần đầu tiên tại Hà Nội, một không gian với bối cảnh là một khu phố cổ Hà Nội với các toa tàu điện, các cửa hàng bách hóa… gợi nhớ cho người dân Thủ đô và du khách về ký ức của "thời bao cấp", một trong những thời kỳ đặc biệt của đất nước.

Đêm Trúc Bạch: Điểm đến của một Hà Nội quyến rũ, sâu lắng và đậm chất thơ

Đêm Trúc Bạch: Điểm đến của một Hà Nội quyến rũ, sâu lắng và đậm chất thơ

Đêm Hà Nội với sự lung linh của ánh đèn và hơi thở lịch sử qua từng góc phố, là một mô hình độc đáo, giúp du khách khám phá một Hà Nội rất khác - một Hà Nội quyến rũ, đậm chất thơ và sâu lắng.

Bí ẩn những địa điểm được cho là cánh cổng dẫn tới thế giới khác đến nay vẫn chưa có lời giải

Bí ẩn những địa điểm được cho là cánh cổng dẫn tới thế giới khác đến nay vẫn chưa có lời giải

Những nơi này đều có nhiều truyền thuyết bí ẩn xoay quanh và được cho là có thể dẫn lối cho người trần sang thế giới bên kia.

TP.HCM được Giải thưởng Du lịch thế giới chọn làm nơi trao giải

TP.HCM được Giải thưởng Du lịch thế giới chọn làm nơi trao giải

World Travel Awards chọn TP.HCM là địa điểm tổ chức Lễ trao giải thưởng khu vực châu Á và châu Đại Dương năm 2022.

The Bubble Tea Factory: Bảo tàng trà sữa độc nhất vô nhị của đảo quốc Singapore

The Bubble Tea Factory: Bảo tàng trà sữa độc nhất vô nhị của đảo quốc Singapore

Đảo quốc sư tử Singapore hiện đang thu hút với địa điểm dành cho các tín đồ của trà sữa và những viên trân châu ngọt ngào, cũng như những ai ưa khám phá. Đó là bảo tàng trà sữa trân châu đầu tiên tại Đông Nam Á

Cầu cảng đẹp như Hawai ở Hải Tiến khiến giới trẻ mê mệt, đã đến là phải check-in

Cầu cảng đẹp như Hawai ở Hải Tiến khiến giới trẻ mê mệt, đã đến là phải check-in

Với vẻ đẹp hoang sơ của biển cùng kiến trúc độc đáo, cầu cảng Hải Tiến thuộc Khu du lịch Hải Tiến (Hoằng Hóa) hiện đang là điểm check-in khiến giới trẻ mê mệt.

Lái xe ô tô du Xuân và những lưu ý không thể bỏ qua

Lái xe ô tô du Xuân và những lưu ý không thể bỏ qua

Những chuyến du xuân vui và hoàn hảo ai cũng mong muốn, tuy nhiên nó sẽ mất hứng và không trọn vẹn khi gặp những phiền toái đột xuất xảy ra trên đường.

Những lễ hội khó lòng bỏ qua đầu Xuân Kỷ Hợi

Những lễ hội khó lòng bỏ qua đầu Xuân Kỷ Hợi

Đến hẹn lại lên. Tháng Giêng âm lịch hàng năm là tháng của rất, rất nhiều các lễ hội ở Việt Nam trong đó có những lễ hội đáng chú ý, thu hút mối quan tâm của đông đảo dân chúng cũng như du khách gần xa.

Những địa danh Tây Bắc nhất định phải phượt đầu năm

Những địa danh Tây Bắc nhất định phải phượt đầu năm

Từ nhiều năm nay, với đặc thù về cảnh quan trong dịp Tết, Tây Bắc luôn là điểm hẹn lý tưởng để các phượt thủ tìm đến

Đến Chiang Mai, trải nghiệm một Thái Lan thật khác

Đến Chiang Mai, trải nghiệm một Thái Lan thật khác

Đến Thái Lan, nếu đã quá quen với Bangkok và Pattaya náo nhiệt phố thị, Phuket với những bãi biển cát trắng trải dài, thì Chiang Mai sẽ cho du khách một trải nghiệm khác biệt.