(Thethaovanhoa.vn) - Từ cái bóng đến khuôn mặt hốc hác, bá tước ma cà rồng Orlok trong Nosferatu: A Symphony of Horror (1922) - bộ phim câm được nhà làm phim Đức F.W. Murnau dàn dựng theo tiểu thuyết Dracula của Bram Stoker - vẫn là một trong những sáng tạo gây nhức nhối nhất.

"Dracula" và cuộc báo thù dài hàng thế kỷ

Những câu chuyện về ma ca rồng đã lôi cuốn độc giả ít nhất 1 thế kỷ qua. Nhân vật ma cà rồng nổi tiếng nhất thế giới xuất hiện vào năm 1897 với tiểu thuyết Dracula của nhà văn Ireland Bram Stoker...

Công chiếu ngày 4/3/1922, phim kể về bá tước Orlok - ma cà rồng sống vào cuối năm 1830 tại thị trấn Bremen (Đức). Orlok săn đuổi vợ (Greta Schröder) tại điền trang của anh ta và mang bệnh dịch đến thị trấn của họ.

Người đàn ông kỳ lạ và gớm ghiếc nhất trên màn ảnh

Thực tế, trong số các phiên bản chuyển thể của cuốn sách, Nosferatu: A Symphony of Horror có sự lột xác một cách mới mẻ, loại bỏ hầu hết các nhân vật không liên quan và tập trung vào những gì rõ ràng là yếu tố mới lạ nhất: nỗi kinh hoàng của ma cà rồng. Những hình ảnh ma cà rồng hốc hác với cái đầu trọc lốc, khuôn mặt chuột, tai nhọn, những ngón tay thon dài, hai má trũng và những chiếc răng nanh dài qua sự hóa thân của Max Schreck vẫn ám ảnh người xem. Theo sau mỗi bước anh ta di chuyển là bầy chuột gây bệnh dịch hạch.

Và Nosferatu đã đi vào văn hóa đại chúng như một số ít bộ phim khác. Đây có thể là bộ phim nổi tiếng nhất, được xem nhiều nhất trong kỷ nguyên phim câm, thậm chí còn quen thuộc hơn The Great Train Robbery (Vụ cướp tàu vĩ đại - 1903) của Vua hài Charlie Chaplin.

Bryce Bullins, giảng dạy các khóa học về phim kinh dị tại Đại học Cincinnati, cho biết: “Bộ phim đã vượt thời gian. Mặc dù nó đã 100 tuổi, nhưng Nosferatu: A Symphony of Horror vẫn khiến người xem sởn tóc gáy”.

Bá tước Orlok là một trong số ít quái vật có thể nhận ra ngay lập tức ngay cả trong hình bóng. Trông giống động vật hơn con người, Orlok có lông mày rậm, đôi mắt trũng sâu, mũi khoằm và răng cửa của loài gặm nhấm ở giữa miệng. Chỉ cần nhìn thấy đường nét của cái đầu hói, hình dáng của Orlok, đôi tai nhọn, đôi vai gù, thân hình gầy guộc và bộ móng rắn chắc của nhân vật này, bạn sẽ hiểu ai đang rình mò mình. Theo nhà phê bình Kevin Jackson, bá tước Orlok “là người đàn ông kỳ lạ và gớm ghiếc nhất trên màn ảnh”.

Sản phẩm duy nhất của hãng Prana Film

Thực tế, Nosferatu: A Symphony of Horror - do Prana Film sản xuất - là bản chuyển thể trái phép và không chính thức từ tiểu thuyết Dracula (1897) của Bram Stoker. Tuy nhiên, khi Prana Film công chiếu phim tại Vườn bách thú Berlin vào ngày 4/3/1922, họ vẫn tuyên bố trong chương trình giới thiệu rằng phim được chuyển thể từ Dracula của Bram Stoker. Có điều, tên và bối cảnh trong phim đã được thay đổi - Dracula trở thành Bá tước Orlok, Jonathan Harker là Thomas Hutter người Đức và Mina chuyển thành Ellen. Người ta tin rằng một số thay đổi này đã được thực hiện với nỗ lực để tránh các cáo buộc vi phạm bản quyền.

Prana Film là một xưởng phim Đức do Enrico Dieckmann và nghệ sĩ Albin Grau thành lập vào năm 1921. Mặc dù mục đích của hãng phim là sản xuất những bộ phim có chủ đề huyền bí và siêu nhiên, nhưng Nosferatu là sản phẩm duy nhất của hãng, vì hãng này đã tuyên bố phá sản ngay sau khi bộ phim phát hành. Grau tuyên bố ông được truyền cảm hứng để quay một bộ phim về ma cà rồng từ một trải nghiệm chiến tranh. Trong câu chuyện của Grau, vào mùa Đông năm 1916, một nông dân Serbia nói với ông rằng cha anh ta là ma cà rồng và là một trong những xác sống.

Quá trình quay phim bắt đầu vào tháng 7/1921, với các cảnh quay bên ngoài ở Wismar. Vì lý do chi phí, nhà quay phim Fritz Arno Wagner chỉ có một máy quay và do đó chỉ có một bản phim gốc. Đạo diễn đã theo dõi kỹ kịch bản của nhà biên kịch Henrik Galeen, làm theo những hướng dẫn viết tay về vị trí máy quay, ánh sáng và các vấn đề liên quan. Tuy nhiên, Murnau đã viết lại hoàn toàn 12 trang của kịch bản. Điều này liên quan đến cảnh cuối cùng của bộ phim, trong đó Ellen hy sinh bản thân và ma cà rồng chết trong tia nắng mặt trời đầu tiên. Murnau chuẩn bị kỹ lưỡng, có những bản phác thảo tương ứng chính xác với từng cảnh đã quay và ông sử dụng máy đếm nhịp để kiểm soát tốc độ diễn xuất.

Giới phê bình đánh giá cao

Trái ngược với Bá tước Dracula, Orlok không tạo ra các ma cà rồng khác mà giết các nạn nhân của mình, khiến người dân thị trấn đổ lỗi cho bệnh dịch đã tàn phá thành phố. Orlok cũng ngủ vào ban ngày vì ánh sáng mặt trời sẽ giết chết anh ta, trong khi Dracula chỉ bị suy yếu trước ánh sáng mặt trời.

Nosferatu là bộ phim đầu tiên quay cảnh một ma cà rồng chết vì tiếp xúc với ánh sáng mặt trời. Các tiểu thuyết về ma cà rồng trước đây như Dracula đã cho thấy chúng không thoải mái với ánh sáng mặt trời nhưng không nguy hiểm đến tính mạng.

• Phim 'Dracula Untold': Chuyện chưa kể về chúa tể ma cà rồng
• "Dracula" và cuộc báo thù dài hàng thế kỷ

Bộ phim đã nhận được nhiều đánh giá tích cực. Trên trang web tổng hợp bài phê bình Rotten Tomatoes, bộ phim đạt tỷ lệ là 97% dựa trên 63 bài phê bình, với điểm đánh giá trung bình là 9,05/10. Trang web đánh giá: “Một trong những kiệt tác có ảnh hưởng nhất của kỷ nguyên phim câm, và màn trình diễn lạnh lùng của Max Schreck trong vai ma cà rồng đã tạo nên khuôn mẫu cho các bộ phim kinh dị tiếp theo.

Phim còn được tạp chí Empire xếp hạng 21 trong “100 phim hay nhất của điện ảnh thế giới”. Năm 1997, nhà phê bình Roger Ebert đã thêm Nosferatu vào danh sách “Những bộ phim tuyệt vời” của mình và viết: “Đây là câu chuyện về Dracula trước khi nó bị chôn sống trong những câu chuyện sáo rỗng, truyện cười, tiểu phẩm truyền hình, phim hoạt hình và hơn 30 bộ phim khác. Nosferatu của Murnau có đáng sợ theo nghĩa hiện đại không? Tôi ngưỡng mộ hơn vì tính nghệ thuật và ý tưởng hơn là khả năng điều khiển cảm xúc của khán giả như một bộ phim kinh dị hiện đại. Nosferatu không làm chúng ta sợ hãi, nhưng sẽ mãi ám ảnh chúng ta”.

Việt Lâm (tổng hợp)