Cuộc sống sau ống kính: Nhà tranh vách đất

Những người thuộc thế hệ 9x trở đi, nhất là lại ở thành phố chắc không biết thế nào là "nhà tranh vách đất".
28/07/2024 13:10
Lưu Quang Phổ

Những người thuộc thế hệ 9x trở đi, nhất là lại ở thành phố chắc không biết thế nào là "nhà tranh vách đất".

Tôi đã được sinh ra và lớn lên trong một căn nhà như thế, ngôi nhà tranh vách đất kiểu đồng bằng Bắc bộ. Ba gian, hai chái, tường đất, mái lợp rạ, nó là chỗ cho cả gia đình tôi ở vào mùa hè, vì không ai muốn vào ngôi "nhà trên" bằng gỗ lim, lợp ngói nóng như nung.

Cuộc sống sau ống kính: Nhà tranh vách đất - Ảnh 1.

“Tổ hợp” nhà tranh vách đất ở huyện An Dương, năm 1997

Tôi cũng biết cách làm nhà đất khi đi xem hàng xóm làm nhà. Ngoài khung, mái và cửa tương đối khó, thì làm một ngôi nhà đất khá dễ. Đầu tiên là đổ đất làm nền, rồi đắp chân tường và cắm lên đó các cây tre nhỏ thành bộ xương ô vuông. Đất sét được nhào thành bùn, trộn rơm và trét theo bộ xương tre để làm vách. Muốn đẹp thì lấy đất nhào nước, xoa bên ngoài vách cho nhẵn, xịn nữa thì lấy vữa xi măng trát bên ngoài, giả nhà xây.

Cuộc sống sau ống kính: Nhà tranh vách đất - Ảnh 2.

Ngôi nhà tranh vách đất sắp đổ ở phường Tràng Cát, quận Hải An, Hải Phòng, năm 2003

Nhưng tôi không biết "tranh" là gì, vì ở làng tôi người ta lợp nhà chủ yếu bằng rạ, xịn lắm thì dùng lá cọ. Có dạo thì rạ cũng khá xa xỉ vì hợp tác xã vận động người dân cấy lúa Nông nghiệp 8, là loại lúa lùn, khi gặt thì cắt cả cây chứ không chia riêng được hai phần rơm - rạ.

Mái nhà tôi lợp bằng rơm này quanh năm bị chim sẻ và chuột bới để tìm thóc còn sót, hoặc làm tổ, đến mùa mưa thì dột lung tung. Lợi thế của nhà tranh là rất mát, "hại thế" là dễ đổ trong mùa mưa bão và đặc biệt là (nói dại) khi cháy thì vô phương cứu chữa.

Cuộc sống sau ống kính: Nhà tranh vách đất - Ảnh 3.

Bên trong ngôi nhà tranh vách đất ở phường Tràng Cát

Khi tôi đi bộ đội, đóng quân ở một vùng rừng núi, nay là khu vực Tây Yên Tử của tỉnh Bắc Giang, được đơn vị giao cho đi "đánh tranh". Rừng Tây Yên Tử 40 năm trước rất nhiều tre, nứa. Chúng tôi chặt nứa về, đẵn từng đoạn bằng nhau rồi đập dập và đan thành các tấm "tranh" để lợp doanh trại. Đây là cách gọi phỏng theo những tấm lợp đan bằng cỏ tranh mà từ đó có câu ngạn ngữ "đều như vắt tranh" (nhưng đa số người vẫn gọi nhầm là vắt chanh, tức vắt quả chanh).

Tiếc là đến những năm 1990, khi tôi biết chụp ảnh, thì những ngôi nhà tranh vách đất như đã kể không còn nhiều. Đến nay thì nhà tranh vách đất đã là của hiếm.

May mắn thay, vào năm 1997 ở huyện An Dương, Hải Phòng, tôi vẫn còn chụp được một "tổ hợp" nhà tranh vách đất rất điển hình với nhà chính, nhà bếp, nhà vệ sinh. Ít năm sau, khi về phường Tràng Cát, quận Hải An, Hải Phòng, tôi cũng chụp được một ngôi nhà tranh vách đất sắp đổ. Những ngôi nhà này giờ đều đã không còn.

Cuộc sống sau ống kính: Nhà tranh vách đất - Ảnh 5.

Ngôi nhà tranh vách đất được phục dựng công phu trong Việt phủ Thành Chương ở Sóc Sơn, Hà Nội

Ngày nay, thật khó để tìm thấy một ngôi nhà tranh vách đất điển hình theo phong cách đồng bằng Bắc bộ. Có lẽ vì thế mà trong khu Việt phủ Thành Chương, họa sĩ cũng xây dựng một ngôi nhà tranh vách đất nhưng rất cầu kỳ. Hãy cùng xem những bức ảnh này và nhớ về một thời nghèo khó, để thấy cuộc sống hôm nay đã đủ đầy nhưng cũng oi ả, nóng nực bao nhiêu…

Tin cùng chuyên mục

Nhà văn Mộc An: Viết cho thiếu nhi là viết cho tuổi thơ mình

Nhà văn Mộc An: Viết cho thiếu nhi là viết cho tuổi thơ mình

Mới đây, bộ đôi truyện dài "Nếu một ngày chúng tớ biến mất", "Nhạc sĩ đường phố" của chị lại được vinh danh với giải B, Giải thưởng Sách quốc gia 2024. Thể thao và Văn hóa đã gặp lại và có cuộc trò chuyện với chị.

Góc nhìn 365: Một tương lai dừng lại để nối những tương lai

Góc nhìn 365: Một tương lai dừng lại để nối những tương lai

Bức ảnh các bác sĩ đang đứng xung quanh bàn phẫu thuật, thành kính chắp tay cúi đầu, đang được lan truyền khắp nơi trong những ngày qua.

Tác giả Ruby Nguyen ra mắt sách "Khai vấn trong từng hơi thở"

Tác giả Ruby Nguyen ra mắt sách "Khai vấn trong từng hơi thở"

"Khai vấn trong từng hơi thở" là cuốn sách thứ hai của tác giả Ruby Nguyen, do Nhà xuất bản Hà Nội và Thái Hà Books ấn hành.

"Khúc quân hành vang mãi non sông" kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam

"Khúc quân hành vang mãi non sông" kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam

Đài PT-TH Hà Nội tổ chức chương trình nghệ thuật chính luận đặc biệt mang tên "Khúc quân hành vang mãi non sông" vào 22/12 tại sân Đoan Môn, khu Bảo tồn Di sản Hoàng thành - Thăng Long.

Nhà văn Phương Trinh: "Đưa những điều gan ruột vào trang viết"

Nhà văn Phương Trinh: "Đưa những điều gan ruột vào trang viết"

"Biến mất" khá lâu trong làng văn, mới đây, nhà văn Phương Trinh - cây bút có dấu ấn trong văn học thiếu nhi - xuất hiện trở lại trong những sách "Bài tập thực hành tiếng Việt", lớp 4 và 5 (NXB Giáo dục).

Chữ và nghĩa: Đường chim bay

Chữ và nghĩa: Đường chim bay

"Đường chim bay" là một danh từ đã có trong một số cuốn từ điển tiếng Việt. "Từ điển tiếng Việt" (Hoàng Phê chủ biên, Trung tâm Từ điển học, NXB Đà Nẵng, 2020) định nghĩa là "đường thẳng, là khoảng cách ngắn nhất giữa 2 điểm xa nhau".

Đầu tư 170 tỷ đồng trùng tu di tích Hiền Lương-Bến Hải và Thành cổ Quảng Trị

Đầu tư 170 tỷ đồng trùng tu di tích Hiền Lương-Bến Hải và Thành cổ Quảng Trị

UBND tỉnh Quảng Trị đã quyết định phê duyệt Dự án “Công viên Thống nhất tại khu di tích quốc gia đặc biệt đôi bờ Hiền Lương - Bến Hải” và Dự án “Khu di tích quốc gia đặc biệt Thành cổ Quảng Trị và những địa điểm lưu niệm sự kiện 81 ngày đêm chiến đấu, bảo vệ Thành cổ Quảng Trị".

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị tổng kết năm 2024, triển khai nhiệm vụ ngành VH,TT&DL năm 2025

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị tổng kết năm 2024, triển khai nhiệm vụ ngành VH,TT&DL năm 2025

Hội nghị trực tiếp kết hợp trực tuyến tổng kết công tác năm 2024 và triển khai nhiệm vụ trọng tâm năm 2025 của ngành văn hóa, thể thao và du lịch kết nối trực tuyến với 772 điểm cầu trên toàn quốc.

Tin mới nhất

Độc đáo khu phố bao cấp của Hà Nội được tái hiện trong "Đêm Trúc Bạch"

Độc đáo khu phố bao cấp của Hà Nội được tái hiện trong "Đêm Trúc Bạch"

Lần đầu tiên tại Hà Nội, một không gian với bối cảnh là một khu phố cổ Hà Nội với các toa tàu điện, các cửa hàng bách hóa… gợi nhớ cho người dân Thủ đô và du khách về ký ức của "thời bao cấp", một trong những thời kỳ đặc biệt của đất nước.

Đêm Trúc Bạch: Điểm đến của một Hà Nội quyến rũ, sâu lắng và đậm chất thơ

Đêm Trúc Bạch: Điểm đến của một Hà Nội quyến rũ, sâu lắng và đậm chất thơ

Đêm Hà Nội với sự lung linh của ánh đèn và hơi thở lịch sử qua từng góc phố, là một mô hình độc đáo, giúp du khách khám phá một Hà Nội rất khác - một Hà Nội quyến rũ, đậm chất thơ và sâu lắng.

Bí ẩn những địa điểm được cho là cánh cổng dẫn tới thế giới khác đến nay vẫn chưa có lời giải

Bí ẩn những địa điểm được cho là cánh cổng dẫn tới thế giới khác đến nay vẫn chưa có lời giải

Những nơi này đều có nhiều truyền thuyết bí ẩn xoay quanh và được cho là có thể dẫn lối cho người trần sang thế giới bên kia.

TP.HCM được Giải thưởng Du lịch thế giới chọn làm nơi trao giải

TP.HCM được Giải thưởng Du lịch thế giới chọn làm nơi trao giải

World Travel Awards chọn TP.HCM là địa điểm tổ chức Lễ trao giải thưởng khu vực châu Á và châu Đại Dương năm 2022.

The Bubble Tea Factory: Bảo tàng trà sữa độc nhất vô nhị của đảo quốc Singapore

The Bubble Tea Factory: Bảo tàng trà sữa độc nhất vô nhị của đảo quốc Singapore

Đảo quốc sư tử Singapore hiện đang thu hút với địa điểm dành cho các tín đồ của trà sữa và những viên trân châu ngọt ngào, cũng như những ai ưa khám phá. Đó là bảo tàng trà sữa trân châu đầu tiên tại Đông Nam Á

Cầu cảng đẹp như Hawai ở Hải Tiến khiến giới trẻ mê mệt, đã đến là phải check-in

Cầu cảng đẹp như Hawai ở Hải Tiến khiến giới trẻ mê mệt, đã đến là phải check-in

Với vẻ đẹp hoang sơ của biển cùng kiến trúc độc đáo, cầu cảng Hải Tiến thuộc Khu du lịch Hải Tiến (Hoằng Hóa) hiện đang là điểm check-in khiến giới trẻ mê mệt.

Lái xe ô tô du Xuân và những lưu ý không thể bỏ qua

Lái xe ô tô du Xuân và những lưu ý không thể bỏ qua

Những chuyến du xuân vui và hoàn hảo ai cũng mong muốn, tuy nhiên nó sẽ mất hứng và không trọn vẹn khi gặp những phiền toái đột xuất xảy ra trên đường.

Những lễ hội khó lòng bỏ qua đầu Xuân Kỷ Hợi

Những lễ hội khó lòng bỏ qua đầu Xuân Kỷ Hợi

Đến hẹn lại lên. Tháng Giêng âm lịch hàng năm là tháng của rất, rất nhiều các lễ hội ở Việt Nam trong đó có những lễ hội đáng chú ý, thu hút mối quan tâm của đông đảo dân chúng cũng như du khách gần xa.

Những địa danh Tây Bắc nhất định phải phượt đầu năm

Những địa danh Tây Bắc nhất định phải phượt đầu năm

Từ nhiều năm nay, với đặc thù về cảnh quan trong dịp Tết, Tây Bắc luôn là điểm hẹn lý tưởng để các phượt thủ tìm đến

Đến Chiang Mai, trải nghiệm một Thái Lan thật khác

Đến Chiang Mai, trải nghiệm một Thái Lan thật khác

Đến Thái Lan, nếu đã quá quen với Bangkok và Pattaya náo nhiệt phố thị, Phuket với những bãi biển cát trắng trải dài, thì Chiang Mai sẽ cho du khách một trải nghiệm khác biệt.