Bức ảnh này đã được tác giả chụp và tự tráng rửa một cách rất chuyên nghiệp bằng phim và giấy ảnh đen trắng cách đây đúng 30 năm - 1992).

Cuộc đời sau ống kính: 20 năm vẫn tận diệt chim trời

Đây là những bức ảnh được chụp cách nhau hơn 20 năm, ở TP Hải Phòng. Trong bức ảnh đầu tiên, được chụp năm 1999, 3 phụ nữ đang ngồi vặt lông chim bên cầu Lạc Long (quận Hồng Bàng).

Xem chuyên đề "Chuyện đời sau ống kính" TẠI ĐÂY

Nhân vật trong ảnh là ông Vũ Hùng, khi ấy 25 tuổi, ở phường Đằng Giang, quận Ngô Quyền, thành phố Hải Phòng. Cùng với bố là ông Vũ Văn Diêm, ông Hùng đã biến khu đầm hồ, mương máng quanh nhà mình thành một trang trại nuôi ốc bươu vàng nổi tiếng khắp Hải Phòng và nhiều tỉnh thành khác. Khi đó, ốc bươu vàng được tuyên truyền như một thứ thực phẩm bổ dưỡng và là cơ hội xóa nghèo của nhiều người. Trại ốc của bố con ông Hùng khi ấy đã phất lên như diều nhờ việc bán ốc giống đi khắp nơi.

Với bức ảnh này, tác giả đã đăng kèm một bài từ trang nhất vắt sang trang 2 của báo Tiền Phong, với tựa đề hoành tráng: Gương sản xuất kinh doanh giỏi: Triệu phú ốc vàng. Người bố đã được “làm mờ” đi trong bài, để cho anh thanh niên nổi bật thành gương sáng thanh niên sản xuất, kinh doanh giỏi, với cái tít cũng được “chơi chữ” một cách khéo léo là “ốc vàng” chứ không phải là “ốc bươu vàng”. Nói như ngày nay, đó là một startup điển hình.

Trớ trêu thay, không lâu sau khi bài báo ra đời và các lứa ốc giống được bán ào ạt, người ta bỗng phát hiện ra ốc vàng không thơm ngon như đặc sản, như tuyên truyền của báo chí và các tổ chức hội nông dân, hội phụ nữ… Thịt ốc vàng dai, cứng, khô xác và có vị đắng, khi gỡ ra lại có râu ria tua tủa nom không mấy hấp dẫn. Nguy hiểm hơn, ốc bươu vàng còn là loài vật phá hoại mùa màng.

• Cuộc đời sau ống kính: 20 năm vẫn tận diệt chim trời
• Cuộc đời sau ống kính: Hạ Long, ngày chưa đông đúc
• Cuộc đời sau ống kính: Nhớ vạn đò Huế…

Thế là từ điểm sáng sản xuất, kinh doanh giỏi và được lên báo, được đi báo cáo điển hình khắp nơi, trại ốc của ông Hùng dần tàn lụi. Tác giả bức ảnh này trước đó đã mon men startup với ốc vàng cũng nhanh chóng dẹp tiệm. Phong trào nuôi ốc vàng khi ấy cũng giống như phong trào nuôi chó Nhật vài năm sau, rồi gần đây là lan đột biến…

Xem lại ảnh này, nói lại chuyện này để thấy sự dại khờ là không giới hạn, như lời người xưa đã nói: Lá han ngon thì dê nó đã ăn hết rồi…

Lưu Quang Phổ