Trong dòng chảy thời sự của các sự kiện chủ lưu hàng ngày, có lẽ ít người chú ý tới một cuộc thi sẽ kết thúc vào ngày mai 20/6 - cuộc thi thiết kế nhà vệ sinh công cộng tại khu vực Hồ Gươm, Hà Nội.

Phát động từ 2 tháng trước, đây là một nhánh đề bài nằm trong cuộc thi Designed by Vietnam, do Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam phối hợp tổ chức cùng các nhóm đối tác chuyên môn. Theo đó, các bài thi được yêu cầu tìm kiếm giải pháp thiết kế mới cho nhà vệ sinh công cộng sát Hồ Gươm.

Cụ thể, 3 vị trí được đề xuất cho cuộc thi này nằm ở các vị trí gần bãi đỗ xe Bờ Hồ (đối diện tòa nhà "Hàm cá mập"), đối diện ngã ba Hàng Trống - Lê Thái Tổ và đối diện công ty Điện lực Hà Nội (gần cây lộc vừng). Thiết kế của thí sinh được yêu cầu vừa có sự hài hòa với cảnh quan khu vực, vừa có sự sáng tạo độc đáo nhưng khả thi.

Cần nhắc lại, 3 vị trí trên cũng đang gắn với 3/6 nhà vệ sinh công cộng đang hoạt động quanh khu vực Hồ Gươm. Và, thực tế, như thống kê, 6 nhà vệ sinh này - cùng 18 nhà vệ sinh công cộng khác tại quận Hoàn Kiếm - đều đã tồn tại từ nhiều năm, nên không tránh khỏi tình trạng xuống cấp. Trong thời gian gần đây, khi phố đi bộ Hồ Gươm được hình thành, phía quản lý cũng đã cải tạo, ốp mặt ngoài một số nhà vệ sinh tại đây. Tuy nhiên, do sự tăng vọt về lượng người sử dụng, các công trình này vẫn thường xuyên rơi vào tình trạng quá tải.

Như chia sẻ của giới chuyên môn, do nằm ở Hồ Gươm - địa điểm có sức hút với cộng đồng và thường xuyên tổ chức các sự kiện văn hóa - nên các nhà vệ sinh công cộng cũng cần được đặt ra những yêu cầu về tính thẩm mỹ, bên cạnh các yếu tố đặc thù như sự tiện dụng hoặc kỹ thuật xử lý chất thải. Do vậy, việc tổ chức một cuộc thi thiết kế các nhà vệ sinh công cộng tại đây là cần thiết và hợp lý.

***

Đáng nói, đây cũng là một cuộc thi hiếm hoi gắn với lĩnh vực thiết kế nhà vệ sinh công cộng. Thực tế, đa phần các hạng mục này thường được thiết kế kèm với đồ án quy hoạch tổng thể của một không gian nào đó trong những năm gần đây. Lần gần nhất, một cuộc thi tương tự được tổ chức có lẽ là trường hợp cuộc thi "FAT 2017: Thiết kế nhà vệ sinh công cộng" diễn ra cách đây 6 năm, do tổ chức ActionAid Việt Nam phối hợp cùng trường Đại học Xây dựng phát động.

Khá thú vị, đồ án giành giải Nhì của cuộc thi này cũng gắn với việc thiết kế nhà vệ sinh công cộng Hồ Gươm tại khu vực đối diện tòa nhà Điện lực.

Mang tên gọi "Đóng và mở", điểm nổi bật của đồ án này là việc phân tách một tòa nhà vệ sinh công cộng thành 3 khối chức năng cách biệt (thay vì "gộp cùng 1 tòa nhà" như thực tế), giữa các khối là không gian mở tạo sự thông thoáng và điểm nhìn ra Hồ Gươm. Cộng cùng hệ thống khung làm từ các vật liệu truyền thống và những mái che có phủ dây leo xanh, đồ án này đã nhận được sự quan tâm của dư luận khi đó…

Còn bây giờ, kết quả của cuộc thi thiết kế nhà vệ sinh công cộng tại Hồ Gươm vẫn đang ở phía trước. Nhưng, vượt lên tính chất chuyên môn của một cuộc thi, điều quan trọng nhận từ nó là sự "đánh thức" dư luận với một vấn đề tưởng như tế nhị nhưng lại rất thiết thực trong đời sống hàng ngày.

Và rộng hơn, trong tương lai, cộng đồng cũng đang chờ đợi những mô hình, cơ chế hợp lý, để có thể thu hút nguồn lực xã hội cho việc thiết lập hoặc vận hành những nhà vệ sinh công cộng tại các đô thị lớn.