Thông tin tích cực nhất được nghiều người đón đợi là dự kiến các ngân hàng thương mại sẽ dành khoảng 30.000 tỷ đồng để cho người có thu nhập thấp, cán bộ công chức, viên chức... được vay để thuê - thuê mua nhà ở xã hội hoặc thuê, mua nhà ở thương mại có diện tích nhỏ hơn 70 m2 , giá bán dưới 15 triệu đồng/m2... Các doanh nghiệp là chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở xã hội; các doanh nghiệp là chủ đầu tư các dự án nhà ở thương mại được chuyển đổi công năng sang dự án nhà ở xã hội, theo thông báo của Bộ Xây dựng.

Để sở hữu căn nhà của riêng mình, người thu nhập thấp cần chính sách hỗ trợ của Nhà nước

Nguồn vốn này sẽ được hỗ trợ dưới hình thức tái cấp vốn cho 5 ngân hàng gồm: Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Agribank), Đầu tư và Phát triển (BIDV), Công thương (Vietinbank), Ngoại thương (Vietcombank) và Ngân hàng Phát triển nhà Đồng bằng sông Cửu Long (MHB) để cho vay. Như vậy, ngân hàng thương mại nhà nước phải dành tối thiểu 3% tổng dư nợ cho vay tại thời điểm cuối năm trước để cho vay các đối tượng cán bộ công chức, viên chức, lực lượng vũ trang, đối tượng có thu nhập thấp, các doanh nghiệp là chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở xã hội; các doanh nghiệp là chủ đầu tư các dự án nhà ở thương mại được chuyển đổi công năng sang dự án nhà ở xã hội với lãi suất và thời hạn phù hợp.

Các đối tượng được vay vốn sẽ được hưởng mức lãi suất ưu đãi và ổn định 6%/năm đến thời điểm 15/4/2016 (3 năm). Sau thời điểm này, khách hàng tiếp tục được hưởng chính sách lãi suất hỗ trợ theo công bố của NHNN.

Về điều kiện cho vay, khách hàng mua, thuê, thuê mua nhà ở phải có hợp đồng với chủ đầu tư theo quy định; cam kết vay vốn để mua, thuê, thuê mua một căn nhà duy nhất để ở và chưa được vay vốn hỗ trợ lãi suất để mua, thuê, thuê mua nhà ở tại các ngân hàng khác. Đối với khách hàng là các doanh nghiệp thì phải có tên trong danh mục chủ đầu tư các dự án nhà ở xã hội, dự án chuyển đổi công năng từ dự án nhà ở thương mại sang dự án nhà ở xã hội do Bộ Xây dựng thông báo cho Ngân hàng Nhà nước.

Nhà ở xã hội bị "bỏ sót"

Tuy nhiên, nhóm đối tượng mua nhà ở xã hội (NƠXH) vẫn bị “bỏ sót”. Bộ Xây dựng cho biết đã đề nghị NHNN đưa vào dự thảo Thông tư này quy định về việc cho các hộ gia đình, cá nhân thuộc đối tượng được hỗ trợ về nhà ở theo NQ 02 được vay vốn để mua NƠXH, có sự hỗ trợ của Nhà nước. Tuy nhiên, tại dự thảo Thông tư lần 4, NHNN vẫn chưa đưa đề cập đến quy định đó. Lý do của NHNN là trong NQ 02 chỉ quy định cho các hộ gia đình, cá nhân được vay vốn để thuê - thuê mua NƠXH chứ không có quy định hộ gia đình, cá nhân được vay vốn để mua NƠXH. Cùng đó, Luật Nhà ở hiện hành cũng chỉ quy định NƠXH được đầu tư để cho thuê và thuê mua.

Đứng về góc độ văn bản quy phạm pháp luật, mặc dù Luật Nhà ở 2005 có quy định NƠXH chỉ để cho thuê, thuê mua nhưng khái niệm NƠXH trong Luật này chủ yếu là do ngân sách Nhà nước đầu tư nên chỉ để cho thuê và thuê mua. Mặc dù Luật Nhà ở có hiệu lực từ năm 2006 nhưng đến nay hầu như chưa có dự án NƠXH được đầu tư từ nguồn ngân sách được thực hiện. Vì vậy, việc giải quyết nhà ở cho các đối tượng thu nhập thấp, có khó khăn về nhà ở tại khu vực đô thị còn gặp rất nhiều khó khăn.

Để giải quyết các bất cập này, Bộ Xây dựng đã trình Chính phủ ban hành Nghị quyết số 18/NQ-CP (22/4/2009) về một số cơ chế, chính sách nhằm đẩy mạnh hơn nữa nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp tại khu vực đô thị, công nhân khu công nghiệp tập trung và nhà ở cho học sinh - sinh viên các cơ sở đào tạo. Ngay sau đó, Chính phủ đã ban hành Quyết định 67/2009-QĐ-TTg (24/4/2009) về một số cơ chế chính sách phát triển nhà ở cho người thu nhập thấp tại khu vực đô thị. Theo đó, nhà nước có cơ chế ưu đãi để các doanh nghiệp tham gia đầu tư xây dựng nhà ở thu nhập thấp để bán, cho thuê - thuê mua cho các đối tượng thu nhập thấp tại khu vực đô thị. Bởi vậy, về bản chất, loại hình này vẫn là nhà ở xã hội có sự hỗ trợ của nhà nước.