Nhiều năm tháng đã trôi qua, hàng trăm tên mafia đã bị bắt, bị bỏ tù và xét xử, nhiều băng nhóm đã bị tiêu diệt, nhưng mafia vẫn tồn tại và các quy tắc cũng như nghi thức của chúng vẫn không hề thay đổi. Một cuộc điều tra của Cơ quan bài trừ mafia quốc gia Italy (DIA) ở Palermo đã cho thấy, ngay cả ở thế kỉ 21, các "gia đình" và "băng đảng" vẫn tiến hành bầu cử các bố già và trợ thủ của chúng giống hệt như những năm trước thập niên 1980, 1990, khi nhờ có những lời khai của một bố già đầu thú là Tommaso Buscetta với các công tố viên huyền thoại Falcone và Borsellino, người ta mới bắt đầu hiểu được cách thức tổ chức của mafia, hệ thống thứ bậc, sự phân chia các khu vực ảnh hưởng và cách sinh hoạt của chúng.

Cụ thể: một hành động biểu tượng là nụ hôn vào trán của một ai đó đồng nghĩa với việc, chúng đã chọn ra một ứng viên cho vị trí bố già của băng đảng. Giuseppe Greco, kẻ đứng đầu băng đảng ở Santa Maria di Gesu đã được chọn để bầu lên như thế. Không những thế, chúng tiến hành các vụ thanh toán một cách lạnh lùng theo đúng phong cách tàn bạo của mafia trong những năm từ 1970 đến 1990, khi các bố già trực tiếp dõi theo các vụ giết người theo lệnh của chúng.

Những cái hôn trên trán những người được coi là ứng viên của chức "bố già"

Hai tháng trước, chúng đã quyết định ra tay giết một thanh niên 29 tuổi giữa thanh thiên bạch nhật trong một vụ thanh toán trả thù đúng theo kiểu mafia (hai phát súng, phát sau vào đầu và là phát ân huệ). Trong khi ba tên mafia vừa giết người xong tẩu tán bằng xe mô tô, thì hai bố già đầu bạc của băng Santa Maria di Gesu ngồi trong xe ô tô và chứng kiến vụ "hành quyết" từ xa. Trong xe, cảnh sát có cài một con bọ nghe trộm. Nhờ thế, người ta nghe thấy tiếng súng nổ và ngay sau đó, có tiếng hát khe khẽ của một trong hai tên.

Đối với cảnh sát, việc chúng làm sống lại các nghi thức cũ là một dấu hiệu cho thấy, mafia đang hồi sinh. Các camera ghi hình của DIA đã cho thấy, những kẻ nhìn bề ngoài chẳng khác gì những ông già đang sống cuộc đời hưu trí an nhàn đang tụ tập trong một cái sân hẹp và ôm hôn nhau, sau đó có trao đổi một cách gay gắt về thể thức bầu cử thủ lĩnh và phó thủ lĩnh mới của nhóm mafia thuộc loại lâu đời và tàn bạo nhất ở thủ phủ đảo Sicily.

Những chip nghe trộm của DIA gắn sẵn trong sân ghi lại các cuộc nói chuyện giữa chúng trong khi các ứng viên và các thành viên trong "gia đình" bàn luận về việc sẽ bầu cử như thế nào.

Cuối cùng, giải pháp đơn giản nhất được thông qua: giơ tay. Chức bố già sẽ thuộc về kẻ nào được các "cử tri" giơ tay nhiều nhất, và tùy theo "hoàn cảnh" của từng băng đảng, mà nhiệm kì của chúng dài ngắn khác nhau. Một hình thức dân chủ rất mafia của không chỉ Santa Maria di Gesu, mà một số băng đảng khác chuyên buôn lậu ma túy, rửa tiền và đòi tiền bảo kê doanh nghiệp cũng khôi phục các hình thức này.

 Quảng cáo mời "bà con làng xóm" đến dự lễ rửa tội cho con của một mafioso (một tên mafia)

Cũng theo cách ấy, Stefano Bontate, trùm mafia khét tiếng của Santa Maria di Gesu đã được bầu đi bầu lại cứ 5 năm một lần (chúng quy định sẽ bầu cử trong khoảng thời gian quy định ấy) và rồi từ đó, hắn trở thành bố già của các bố già mafia Palermo. Bontate bị ám sát năm 1981 theo lệnh của Toto Riina trong cuộc chiến với mafia Corleone để tranh giành quyền kiểm soát "cupola" (bố già có uy tín lớn nhất, đứng đầu mafia của cả Sicily và được toàn bộ giới mafia kính trọng).

Riina đã trở thành bố già của cả Sicily từ sau cuộc thanh toán ấy, nhưng vẫn "cộng tác" với băng Santa Maria di Gesu trong nhiều sự kiện lớn, trong đó có việc thực hiện ám sát công tố viên Paolo Borsellino ở nhà mẹ ông bằng một chiếc xe chở đầy thuốc nổ vào ngày 19/7/1992. Trong cuộc bầu cử bố già của băng Santa Maria di Gesu, có hai tên mafia đã nhúng tay vào vụ giết hại Borsellino.

Cho đến giờ, 23 năm đã qua kể từ ngày cái chết gây chấn động nước Ý ấy xảy ra, một hành động tuyên chiến của mafia với nhà nước Italy, những cuộc điều tra để làm rõ những động cơ phía sau vẫn còn chưa đóng lại.

Những báo cáo của DIA gửi Ủy ban chống mafia của Quốc hội Italy trong thời gian qua đều nhấn mạnh đến một chi tiết: mafia Sicily đang ngóc đầu dậy. Những cuộc thanh toán đẫm máu kiểu như thời 20 năm trước bắt đầu trở lại, với các hoạt động mạnh hơn của những băng như Santa Maria di Gesu. Băng lớn nhất và tàn bạo nhất của mafia, băng Corleone, đã hầu như rút vào hoạt động bí mật kể từ sau khi bố già Bernardo Provenzano bị bắt vào năm 2006.

Provenzano, người thay thế Toto Riina, người bị bắt vào năm 1993, được cho là vẫn cùng với Riina bí mật chỉ huy tay chân của chúng từ trong tù và từ đó đe dọa tính mạng của những người đang chiến đấu nhằm tiêu diệt các hệ thống mafia đang tồn tại trên đất Sicily nói riêng và Italy nói chung, như Trưởng công tố Palermo Roberto Scarpinato hay Bộ trưởng Nội vụ Angelino Alfano, cũng là một người Sicily.

Nhà báo Anh Ngọc nói về 'Nghề nguy hiểm' ở Italy: Sống cùng mafia trong trong vòng tay cảnh sát

Những chiếc xe của phóng viên bị đốt cháy, những phong bì chứa viên đạn được gửi tới nhà, những cú điện thoại nặc danh lúc nửa đêm, những lời bình luận hằn học trên Facebook, những cú đụng xe trên đường... Và cuối cùng, những cái chết.

Nhật báo Il Giornale viết rằng, dư luận Italy đang tỏ ra lo ngại trước việc các hệ thống mafia không còn "giữ kẽ" như trước, mà đang lộng hành trở lại, hoặc âm thầm hơn, nhưng nguy hiểm hơn. Cuộc chiến giữa băng camorra (hệ thống mafia của vùng Campania, miền Nam Italy) đã nóng lên trong những tháng qua, khi hàng loạt các vụ thanh toán lẫn nhau diễn ra giữa thanh thiên bạch nhật trên những con phố Naples.

'Nrangheta, mafia của vùng Calabria thì đang mở rộng thị phần buôn lậu ma túy ở Châu Âu, vốn đã được chúng kiểm soát tới hơn 80%, sau khi bắt tay với mafia Nga và mafia vùng Balkan. Chúng không ầm ỹ như trước, không thích những cuộc phô trương lực lượng theo kiểu camorra hay Cosa Nostra mà âm thầm thâm nhập các hệ thống cơ sở dịch vụ từ du lịch, khách sạn cho đến cả sản xuất công nghiệp và nông nghiệp để rửa tiền.

Theo Ủy ban chống mafia của Quốc hội Italy, 'Ndrangheta là hệ thống mafia giàu nhất nước này hiện tại.

Nhưng vẫn còn những băng đảng khá ngông cuồng, và người ta cho rằng, những bố già càng phụ trách khu vực nhỏ thì càng thích phô trương. Đám tang của Vittorio Casamonica, bố già của băng Casamonica, một nhóm chuyên buôn ma túy ở phía Đông thủ đô Rome, đã gây chấn động cả Rome và nước Ý, bởi gia đình hắn đã biến đó thành một show hoành tráng chưa từng thấy, với máy bay trực thăng bay trên trời rải hoa hồng xuống đoàn xe tang, với hàng đoàn xe Rolls Royce đưa tang, với cỗ xe ngựa đen chở quan tài của trùm mafia, làm như hắn là hoàng đế La Mã. Báo chí Ý viết rằng, đám tang ấy chẳng khác gì một cái tát vào mặt cảnh sát và chính phủ Italy, bởi nó xảy ra ngay ở thủ đô Rome, cho thấy mafia chẳng coi ai ra gì.

Mới đây nữa, một đám rước tượng Santa Barbara, nữ thánh bảo trợ của thành phố Catania, đã đi qua và dừng lại rõ lâu trước cửa căn nhà của một bố già của băng Santapaola. Trong khi ban nhạc bỗng nhiên chơi bản ballad trong phim "Bố già" (điều tương tự cũng đã diễn ra trong đám tang của Casamonica), con trai của bố già đã hôn chân tượng thánh. Hành động ấy khiến chính quyền Catania tức giận, bởi điều này chẳng khác gì sự thể hiện công khai quyền lực của chúng trước tất cả.

Thư châu Âu: Trong nỗi ám ảnh mafia

Tuần vừa rồi, mafia lại trở thành đề tài lớn trên các phương tiện truyền thông nước Ý, khi Tổng thống đương nhiệm Napolitano phải trả lời các công tố viên về sự dính líu của Chính phủ nước này với mafia.

Trước đó, thêm một vụ nữa: vào tháng 9/2015, người dân ở Giarre, ngoại ô Catania, đã bàng hoàng sửng sốt khi chứng kiến bên đường nhiều tấm biển quảng cáo khổ 6 x 3 mét "kính mời" bà con gần xa đến dự lễ rửa tội cho con trai của Francesco Rapisarda, một kẻ có tiền án từng có quan hệ thân thiết với một băng mafia. Có một dòng chữ trên tấm biển khiến nhà chức trách tức nổ mắt. Dòng chữ viết: "Tạo vật tuyệt vời này là của chúng ta" ("của chúng ta" trong tiếng Ý là "Cosa Nostra", cũng là tên của hệ thống mafia Sicily).

Sau nhiều năm, tưởng như cuộc chiến chống mafia đã lắng xuống và các lực lượng tội phạm có tổ chức ở Italy không dám công khai tuyên chiến chống nhà chức trách như trước nữa, những dấu hiệu về sự ngóc đầu dậy mạnh mẽ của chúng đã diễn ra. Cuộc khủng hoảng kinh tế trở thành một cơ hội lí tưởng để chúng thâm nhập sâu hơn trong xã hội và nền kinh tế Italy, khiến cho cuộc chiến trở nên khó khăn hơn.

6 tên mafia và bố già của băng Santa Maria di Gesu dính líu vào vụ giết hại người thanh niên ở Palermo, trong đó có Greco, đã bị bắt, và chính việc theo dõi chúng trong một thời gian dài đã giúp cảnh sát phát hiện ra chi tiết về cuộc bầu cử và nụ hôn trên trán của bố già mới được bầu. Nhưng đã có bao nhiêu bố già được bầu lên trong những năm qua theo nghi lễ truyền thống ấy và bao giờ Messina Denaro, kẻ thay thế Provenzano là trùm của tất cả các ông trùm mafia ở Sicily sẽ bị bắt?

Không ai biết. Nhưng cuộc chiến vẫn tiếp diễn, dai dẳng và có lẽ không bao giờ kết thúc.

Trương Anh Ngọc (từ Rome, Italy)