Huyền thoại Matt Busby đã từng đúc kết tiêu chuẩn về một cầu thủ chơi cho Man United của ông bằng cách trích dẫn một đoạn từ Thư gửi tín hữu tại Cô-rinh-tô trong Kinh Thánh Tân Ước: "Kỹ năng, sức mạnh và phẩm cách, và điều quan trọng nhất là phẩm cách".

Sir Busby đòi hỏi phẩm cách ấy phải như thế nào? Có thể điều này trở thành xa xỉ trong thời đại bây giờ, nhưng nó từng là một tiêu chuẩn khắt khe trước đây: Ông muốn các cầu thủ của mình phải tâm niệm rằng việc làm hài lòng đám đông cổ động viên đã làm việc quần quật cả tuần là một NGHĨA VỤ ĐẠO ĐỨC.

Phẩm cách là quan trọng nhất

Những người trả tiền cho các cầu thủ chính là các cổ động viên đã mua vé vào sân, và các cầu thủ phải lao động để không làm họ thất vọng. Đấy là lý lẽ giản đơn nhất để nói về công việc của một cầu thủ bóng đá.

Sau này, không ai làm điều đó tốt hơn Sir Alex Ferguson. Ông không phải một chiến thuật gia làm nên cuộc cách mạng về ý tưởng nào cụ thể. Ông cũng không phải một người đã đưa ra những cách tân đao to búa lớn gì với quản trị thể thao. Ông chỉ định nghĩa lại chiến thắng theo một cách cơ bản nhất: Lao động.

Một câu chuyện vẫn còn rất nổi tiếng cho đến ngày nay diễn ra khi Sir Alex huấn luyện St Mirren, CLB thứ hai trong sự nghiệp của ông, về cách ông phản ứng sau khi biết tin cầu thủ đi uống rượu. Anh trai của Sir Alex, Martin Ferguson, đã thông báo cho ông biết rằng một số cầu thủ St Mirren đã đi chén tạc chén thù ở quán rượu địa phương và khoe khoang tiền thưởng sau chiến thắng.

Dù đội vừa thắng 1-0, ông đã giận dữ ra lệnh cho các cầu thủ đi uống rượu đứng xếp hàng trong phòng thay đồ, và bắt đầu "sấy tóc": "Cơn giận của tôi tăng lên từng decibel cho đến khi tôi bắt đầu mất kiểm soát, nâng một chai Coca-Cola và ném vào tường, ngay phía trên đầu họ. Không một ai dám cử động gì trong khi Coca-Cola chảy ròng ròng và mảnh chai rơi lả tả vào quần áo của họ", Sir Alex kể lại trong tự truyện.

Sự cứng rắn này dường như cũng là tính cách của Ruben Amorim. The Athletic kể lại một câu chuyện hơi "lạnh người" về thưở hàn vi của Amorim ở đội hạng 3 Bồ Đào Nha Casa Pia do anh dẫn dắt: Một hôm, Bruno Simao, người bạn thân thiết của Amorim, ngủ quên và bỏ lỡ buổi tập. Amorim suýt nữa đã loại người bạn luôn khỏi đội, nếu các đồng đội không ra sức can ngăn. Quân pháp bất vị thân. Sáng hôm sau, Amorim triệu tập toàn đội họp, và trước tập thể, nói với Simao: "Bạn phải cảm ơn bạn bè và đồng nghiệp của mình vì đối với tôi, cậu đã bị loại khỏi đội". Rất rõ ràng và rành mạch.

Amorim gặp Simao lần đầu năm 9 tuổi ở đội trẻ Benfica, và là cha đỡ đầu cho cô con gái 18 tuổi Carolina của Simao. Nhưng công việc là công việc. "Tại Manchester United, tôi chắc chắn cậu ta sẽ như vậy vì đây là tính cách của cậu ấy và cậu ấy đối xử với mọi người như vậy. Bạn không có thời gian để đùa giỡn với công việc. Cậu ta rất nghiêm khắc, nhưng đó là lý do làm cậu ấy trở thành một người chiến thắng", Simao quả quyết trên The Atheltic.

Nhiệm vụ bất khả thi

Có một điều mà tất cả các HLV trong kỷ nguyên hậu giai đoạn Ferguson đều mắc phải: Họ không thể tạo ra một tập thể tận tuỵ và có bản lĩnh thi đấu như Sir Alex đã từng làm được.

MU đã thuê từ những HLV có tên tuổi và cá tính cứng rắn bậc nhất như Jose Mourinho hay Louis van Gaal, cho đến những người trẻ tuổi đang lên như Erik ten Hag, và cả một người được cho là giống Ferguson nhất từ xuất thân lẫn triết lý huấn luyện: David Moyes. Tất cả đều không thành công. Họ đều làm mất lòng cầu thủ, xáo trộn trong phòng thay đồ và phải ra đi.

Có lẽ là vì cải tạo đội bóng theo phong cách Ferguson là điều xa xỉ. Bóng đá đã khác đi nhiều, các cầu thủ giờ là những triệu phú đô-la với cái tôi cao ngất và số dư tài khoản lớn hơn HLV rất nhiều, trong khi cách của Sir Alex thì chỉ có ông dám làm và làm được. Thời buổi này nói chuyện lao động mồ hôi nước mắt rất khó.

Giai thoại kể rằng khi mới nhậm chức ở Old Trafford, David Moyes đã từng muốn loại bỏ khoai tây chiên, cá tẩm bột và đậu nghiền khỏi thực đơn vì cho rằng chúng có hại cho sức khoẻ.

Nghe qua thì rất giống phương pháp của Sir Alex, nhưng hiệu quả thì… trái ngược: Truyền thông Anh cho rằng những chi tiết cứng nhắc như vậy chính là nguyên nhân khiến Moyes bị 'lật ghế'. Sau khi Moyes bị sa thải, HLV tạm quyền Ryan Giggs đã cho bổ sung 3 món này trở lại thực đơn ngay lập tức.

Nên câu chuyện về sự cứng rắn của Amorim có lẽ chỉ là chuyện trà dư tửu hậu. Cầu thủ ngày nay khác hẳn với cầu thủ thời Matt Busby, và để "sấy tóc" được họ, có lẽ cũng chỉ có một Alex Ferguson. Không có người thứ hai.

Phạm An