Thứ quyết định thu nhập của bạn là cách bạn tư duy và 'bán' tri thức của mình như thế nào.

1. Người cao tay sẽ bán thông tin

Thông tin bất cân xứng (information asymmetry) là con đường tắt nhanh nhất để một người bắt đầu từ hai bàn tay trắng, càng bất cân xứng, càng kiếm được nhiều tiền. 

Vào thời cổ đại, tin tức lưu thông chậm chạp, nhiều phú thương kiếm được khối tài sản khổng lồ đều bằng cách mua hàng ở nơi A và bán đến nơi B với một mức giá chênh lệch. Điều này là do họ có thông tin về "nơi nào đang khan hiếm thứ gì", đó là mấu chốt dẫn đến sự khác biệt về giá. Một khi nắm được những thông tin đó, họ sẽ có thể đứng ở vị trí thượng du của chuỗi giá trị. 

Theo quan sát, nhiều lao động có trình độ cao, ban đầu do không có vốn nên chỉ có thể làm những công việc cấp thấp, nhưng khi đã đạt kinh nghiệm cao và nắm vững một lượng lớn nguồn thông tin thì hầu như họ đều sẽ chuyển hẳn sang làm một công việc khác, như mối lái, Rainmaker, dựa vào việc làm môi giới các giao dịch trong ngành để kiếm tiền. Loại công việc này chỉ cần làm mối, ngay cả tiền vốn cũng không cần bỏ ra, chỉ cần chốt một đơn hàng là có thể an nhàn cả năm, kiếm tiền kiểu này so với tự mình làm thì đỡ tốn kém hơn rất nhiều. 

Những người độc chiếm các nút trao đổi thông tin thường có quyền phân chia tiền lớn nhất. Họ không cần phải tự mình làm bất cứ điều gì, họ có thể kiếm tiền chỉ bằng cách xây dựng các quy tắc trò chơi. 

Ông chủ nhỏ của công ty quản lý tài chính mà tôi biết có một đội gồm 10 người. Năm 2015, dự án được trả 1,5 triệu USD, anh ta tự mình lấy 1,2 triệu USD, 300 ngàn USD còn lại chia cho 10 người dưới quyền. Điều quan trọng là anh ta không cần làm gì cả, rất nhàn hạ. Bởi vì những người dưới quyền của anh ta đều ở vùng hạ du của chuỗi thông tin, cho nên chỉ được uống canh mà không được ăn thịt. 

Ngoài những người môi giới kinh doanh, còn có những người môi giới quyền lực, thậm chí họ còn kiếm được nhiều tiền hơn.

2. Nhàn hạ nhất là dùng tiền để kiếm tiền

Tăng giá bất động sản, tiền thuê nhà, tiền lãi và lợi nhuận trên vốn (ROE) đều được tính là kiếm tiền. Thu nhập mỗi năm mười mấy ngàn đô cũng không bằng một lần nhận tiền bồi thường giải tỏa của nhà nước. 

Đối với những người bình thường, trong thời đại này, thứ có thể giúp họ giàu lên nhanh chóng chỉ có tăng giá bất động sản. Nhiều người luôn đặt ra tiêu chí "làm gì thì làm cũng phải có một cái nhà" làm động lực lao động. Nhưng tại sao không ai chịu suy nghĩ sâu hơn? Vì sao họ lại coi trọng một căn nhà đến vậy? 

Câu trả lời là chúng ta đã bước vào một kỷ nguyên mà tỷ suất lợi nhuận trên vốn đang tăng nhanh hơn tỷ suất lợi nhuận trên lao động. Chỉ cần giá nhà đất tăng lên một chút, thì số tiền mà những người lao động bình thường đã làm việc rất chăm chỉ trong nhiều năm để tiết kiệm đều sẽ đổ sông đổ biển, vì cho dù họ kiếm được bao nhiêu, cũng sẽ không thể bắt kịp tốc độ tăng giá của tài sản. 

Giờ đây, chỉ còn một số rất ít ngành (chẳng hạn như internet) mới có thể có tỷ lệ tăng trưởng lợi nhuận trên lao động cao hơn tỷ lệ lợi nhuận trên vốn. Đây cũng là thước đo để đánh giá liệu ngành đó có phải là ngành công nghiệp đang phát triển hay không. 

Đó là sự kỳ diệu của việc kiếm tiền bằng tiền. Khi dựa vào tiền để kiếm tiền, kết hợp với việc độc quyền thông tin nói trên thì sức mạnh còn lớn hơn. 

3. Ít chi phí nhất thì bán sức chú ý 

Mô hình kinh doanh của cái gọi là "nền kinh tế sức chú ý" có thể được tóm tắt ngắn gọn trong một câu nói rất quen thuộc: "Chỉ cần mỗi người cho tôi 1 nghìn đồng, thì tôi sẽ có thể trở thành tỷ phú." 

Câu nói này đã xuất hiện vào khoảng 20 năm trước, bây giờ đã 20 năm trôi qua, các phương tiện kỹ thuật đã có thể cho phép một người ở vùng nông thôn hẻo lánh thanh toán cho ai đó trong một tòa nhà văn phòng ở thành phố lớn chỉ trong vòng một giây. Câu nói có vẻ rất khó để thực hiện vào 20 năm trước, không ngờ giờ đây đã có thể thực hiện được một cách dễ dàng. 

Quy mô của nền kinh tế sức chú ý thực ra rất dễ tính toán. Giả sử một ngày một người có 24 giờ, ngoài làm việc 8 giờ và ngủ 8 giờ, thì họ còn có 4 giờ để giải trí, nếu vậy thì ngành kinh doanh sức chú ý đã chiếm được tận 4 giờ. 

Và số tiền mà một người sẵn sàng trả cho thời gian rảnh rỗi là cố định, do đó, chỉ cần một phép tính đơn giản là có thể tìm ra trung bình mỗi phút sức chú ý kiếm được bao nhiêu tiền, rồi nhân nó với số lượng người theo dõi là sẽ ra doanh thu tổng. Những người nổi tiếng trên internet như Streamer, Tiktoker, v.v. chính là đang kiếm tiền bằng cách này, kinh doanh sức chú ý. 

Kiếm tiền thông minh chính là vậy, một cái máy tính và một dây cáp mạng là có thể mang lại hàng triệu đô la một năm. Hiện trạng của những nền kinh tế mới này đôi khi sẽ khiến nhiều người theo chủ nghĩa truyền thống, tuân theo các quy tắc và chăm chỉ học tập, làm việc cảm thấy không công bằng. 

Lấy ví dụ về các app live tràn lan hiện nay, việc một cô gái xinh đẹp với khuôn mặt ưa nhìn kiếm được 100.000 USD một tháng là không thành vấn đề. Tại sao vậy? Vì người hâm mộ nam giới có tiền, điện thoại họ có chức năng chuyển khoản, chỉ cần 2 điều kiện này thôi là đủ rồi. 

Điều kiện đầu tiên đã có từ rất lâu, nhưng điều kiện thứ hai thì chỉ mới có trong những năm gần đây thôi. Vì vậy, câu nói 20 năm trước đã thực sự tiên tri đúng thực trạng ngày nay. 

4. Không khả quan nhất là bán thời gian của chính mình

Hầu hết những người không có vốn, không có mối quan hệ, thường sẽ có thời gian rãnh, vì vậy họ chỉ có thể kiếm được một số tiền nhỏ bằng cách bán thời gian của mình. Bản thân tôi cũng là người trong mục này, nên tôi rất hiểu tâm lý hoang mang của những người kiếm tiền bằng cách bán thời gian. 

Những cô gái bình thường học hành chăm chỉ từ nhỏ, sau giờ làm việc còn phải tăng ca sáng đêm đến nỗi cột sống có vấn đề, nhưng mỗi tháng cũng chỉ kiếm được nhiều nhất là 10 triệu tới vài chục triệu đồng. Nhưng những cô gái trên các app live thì khác, họ chỉ cần làm nũng vài cái, hát vài câu là đã có thu nhập hằng năm lên đến vài tỷ đồng. Do thế nên những người làm việc chăm chỉ chân chính rất khó có thể chấp nhận điều này. 

Trong số họ, những người thông minh hơn có thể kiếm được nhiều hơn một chút bằng cách buộc mình phải học, học nữa để được thăng chức, tăng hiệu quả lao động. Nhưng, đa số những người không giỏi học, không thể nâng cao hiệu quả lao động thì chỉ có thể tăng thu nhập bằng cách tăng thời gian làm việc. 

Nếu bạn muốn nhảy ra khỏi vũng lầy bán thời gian, mấu chốt là phải giảm vốn để lợi nhuận tăng, hoặc tìm những cách nào để có thể tăng lợi nhuận. Những người có thu nhập tăng gấp 10 lần, khối lượng công việc cũng sẽ tăng gấp 10 lần, chỉ có thể tiếp tục dựa vào thời gian để kiếm tiền. 

Những một người chỉ có 24 giờ trong một ngày, điều đó có nghĩa là dù có cố gắng đến đâu thì việc kiếm tiền của họ cũng sẽ bị giới hạn. Điều này giải thích tại sao bạn không thể kiếm nhiều tiền khi áp dụng phương pháp bán thời gian.