Albert Einstein chắc chắn là nhà bác học vĩ đại, thế nhưng ông có phải người cha tốt hay không vẫn là câu hỏi mà nhiều người tranh cãi

Thiên tài Albert Einstein đã kết hôn 2 lần trong đời, nhưng ông chỉ có 3 người con với người vợ duy nhất - bà Mileva Maric. Vợ chồng Einstein đều là những người thông minh và tài năng hơn người. Được biết, Mileva Maric là sinh viên nữ duy nhất học Vật lý tại Học viện Bách khoa Zurich (Thuỵ Sĩ) - nơi bà gặp và quen biết người chồng bác học Albert Einstein.

Người con đầu tiên của Einstein ra đời vào năm 1902, được đặt tên là Lieserl Einstein. Lieserl bị nghi ngờ đã được bố mẹ cho người khác nhận làm con nuôi, hoặc đã chết khi mới chỉ 1 tuổi. Hiện nay, chưa có bất kỳ thông tin chính thức nào ghi chép rõ ràng về cuộc đời người con gái đầu này của Einstein.

Thời gian ngắn sau, vợ chồng Einstein lần lượt đón chào 2 người con trai là Hans Albert Einstein (1904) và Eduard Einstein (1910). Theo các tài liệu được ghi chép, cuộc sống của hai người con trai này nhà Einstein đều trải qua loạt biến cố đầy bi thương, nguyên nhân đến từ một phần cách giáo dục của người cha thiên tài. Trong khi cậu con trai út Eduard ra đi vĩnh viễn trong bệnh viện tâm thần thì Hans Albert từng đau đớn thừa nhận bản thân là "dự án" duy nhất bị Einstein từ bỏ.

Hans Albert: Đứa con bị Einstein "từ bỏ", sự nghiệp thành công nhưng chưa từng được cha công nhận

Khi lên 10 tuổi, người con trai thứ hai của Einstein - Hans Albert chứng kiến cảnh bố mẹ ly thân. Cuộc hôn nhân đổ vỡ của bố mẹ đã ảnh hưởng đến tâm lý cậu. Để lấp đầy khoảng trống, Hans Albert thường tự giam mình hàng giờ đồng hồ trong trường học.

Hans Albert thi đậu tại Học viện Bách khoa Zurich (Thuỵ Sĩ) - nơi cha mẹ cậu từng theo học. Hans nhận tấm bằng tốt nghiệp kỹ sư dân dụng với thành tích thuộc top đầu của trường. Sau khi rời trường đại học, Hans trải qua vài năm làm kỹ sư thiết kế kết cấu thép trong một dự án cầu và tiếp tục học cao lên.

Dù đạt thành tích học tập ưu tú nhưng lựa chọn nghề nghiệp này của Hans không được người cha thiên tài công nhận. Theo đó, Albert Einstein từng nói về con đường nghiệp sự nghiệp của con trai mình là "ý tưởng kinh tởm". Cũng bởi lẽ này, suốt quãng thời gian dài, hai cha con Albert Einstein liên tục gặp bất đồng về quan điểm sống và sự nghiệp.

23 tuổi, Hans Albert kết hôn với người vợ đầu tiên. Lựa chọn bạn đời này của Hans một lần nữa bị cha phản đối kịch liệt bởi người vợ này không chỉ hơn anh 9 tuổi, mà còn mắc chứng lùn bẩm sinh. Einstein lo ngại "gen xấu" của cả hai sẽ gây di hại cho thế hệ sau của dòng họ.

"Nếu chúng không có con cái thì tôi mới có thể an nghỉ bình yên", Albert Einstein từng viết về cuộc hôn nhân của người con trai thứ hai trong một bức thư.

Sau khi Hans kết hôn, Hans và Einstein được cho là đã dần hàn gắn mối quan hệ khi Hans nhiều lần đề nghị cha cho lời khuyên về nghề nghiệp và cuộc sống. Mặc dù đã phần nào hàn gắn được những bất đồng, tuy nhiên Einstein vẫn nhiều lần trách con đã chọn đi theo sự nghiệp khác.

Trên thực tế, sự nghiệp của Hans Albert cũng được đánh giá là thành công khi từng giành nhiều giải thưởng như Học bổng Guggenheim, giải thưởng nghiên cứu từ Hiệp hội kỹ sư dân dụng Mỹ và nhiều giải thưởng khác nhau từ Bộ Nông nghiệp Mỹ... Tuy nhiên, so với người cha thiên tài, Hans Albert vẫn rất mờ nhạt và cũng chưa từng được Einstein công nhận.

Trong một lần trả lời trước truyền thông, Hans Albert từng đau đớn thừa nhận: "Tôi có lẽ là 'dự án' duy nhất mà cha tôi từ bỏ".

Eduard Einstein: Thông minh tài hoa nhưng cuộc đời kết thúc trong bi kịch

Trái ngược với Hans Albert, cậu con trai út Eduard Einstein lại rất được người cha thiên tài kỳ vọng sẽ viết tiếp sự nghiệp thành công của ông. Ngay từ nhỏ, Eduard đã bộc lộ tư chất thông minh và năng khiếu âm nhạc, tỏ ra đam mê với thơ ca, piano và tâm thần học.

Đáng tiếc, Eduard lại có thể chất yếu ớt. Trong bức thư gửi đồng nghiệp, Einstein từng bày tỏ lo lắng về sức khoẻ của con trai út: "Tôi tuyệt vọng về tình trạng của thằng bé".

Nghiêm trọng hơn là dù sở hữu bộ óc thiên tài thế nhưng Eduard lại bị chẩn đoán mắc bệnh tâm thần phân liệt khi mới 20 tuổi. Trong suốt cuộc đời, Eduard đã cố gắng tự tử nhiều lần nhưng không thành. Năm 22 tuổi, Eduard từng phải tạm dừng sự nghiệp học hành để vào bệnh viện tâm thần.

Sau khi phát bệnh, Eduard tỏ ra chán ghét người cha thiên tài. Mặc dù vậy, Albert vẫn dành tình cảm cho con, đứng ra chi trả toàn bộ viện phí cho Eduard. Trong mọi bức thư gửi Eduard  trong bệnh viện, ông luôn mở đầu bằng cách gọi trìu mến "Tete yêu dấu", ký tên "Papa".

Đáng tiếc cho gia đình Einstein, các nhà lịch sử cho rẳng những phương pháp điều trị tâm thần thời bấy giờ đã khiến bệnh tâm thần phân liệt của Eduard ngày càng nặng. Suốt 30 năm, Eduard liên tục ra vào viện tâm thần, bà Mileva là người chăm sóc chính cho con. Dù được chồng cũ hỗ trợ tài chính từ xa, bà vẫn phải bán nhà để có tiền chi trả viện phí đắt đỏ. Năm 38 tuổi, khi mẹ qua đời, Eduard đã chuyển hẳn tới Bệnh viện Tâm thần Burghölzli (Thuỵ Sĩ). 

Chứng kiến cảnh con một mình ở bệnh viện, không có ai cạnh bên, Albert Einstein từng phải thốt lên: "Nếu biết trước, tôi đã không để thằng bé đến với cuộc đời này".

Có một khoảng thời gian, Einstein phải di cư sang Mỹ do tình hình chính trị. Người con thứ hai Hans Albert đã đi cùng ông, thế nhưng ông lại không thể đưa được cậu con trai út Eduard Albert đi cùng. Lý do là bởi tình trạng tâm lý không ổn định của Eduard. 

Einstein không ngờ rằng từ đây, ông và con sẽ mãi mãi không bao giờ được gặp lại. Ở tuổi 55, Eduard qua đời một mình trong bệnh viện tâm thần. Không lâu trước khi mất, Eduard từng nói với một nhà báo: "Có người cha thiên tài chẳng giúp ích gì cho tôi cả".

Cái "giá" khi có người cha thiên tài

Albert Einstein chắc chắn là nhà bác học thiên tài, thế nhưng ông có phải người cha tốt hay không vẫn là câu hỏi mà nhiều người tranh cãi. Nhiều người cho rằng cả hai cậu con trai Hans Albert và Eduard Einstein đều chịu tổn thương tâm lý nặng nề sau vụ ly hôn của cha mẹ.

Theo ông Walter Isaacson (Chủ tịch tổ chức Nghiên cứu Chính sách Giáo dục Aspen Institute), khi cuộc hôn nhân đầu tiên của Albert Einstein và vợ Mileva Maric đang trên đà tan vỡ, nhà bác học thiên tài đã đưa ra một bản hợp đồng hôn nhân. Trong đó, Albert Einstein ghi một số yêu cầu khắt khe như:

- Quần áo và đồ của ông phải được giữ ngăn nắp.

- Bà Mileva Maric phải từ bỏ những mối quan hệ cá nhân với chồng nếu ông thấy không cần thiết. Cụ thể, bà sẽ không được yêu cầu Albert Einstein ở nhà cùng, đi ra ngoài hay đi du lịch cùng nhau...

- Bà Mileva Maric không được mong đợi bất kỳ sự thân mật nào từ Albert Einstein và cũng không được phép trách móc ông theo bất kỳ cách nào.

- Bà Mileva Maric phải dừng nói chuyện nếu Albert Einstein yêu cầu...

Dù vợ ông miễn cưỡng đồng ý với các điều khoản trên, nhưng cuối cùng cuộc hôn nhân của họ vẫn tan vỡ.

Bên cạnh đó, Albert Einstein được đánh giá là người yêu khoa học đến mức sẵn sàng từ bỏ thời gian dành cho gia đình để nuôi dưỡng sự nghiệp. Walter Isaacson từng nói về nhà bác học thiên tài này: "Albert Einstein có khuynh hướng loại bỏ mọi phiền nhiễu cản trở công việc của ông ấy, bao gồm cả con cái và gia đình".

Những ngày Hans Albert và Eduard Einstein còn nhỏ, Albert Einstein vẫn dành thời gian quan tâm đến họ. Song thời gian qua đi, ông ngày càng dành quan tâm hơn cho công việc. Ông "lơ" đi trước yêu cầu chia sẻ của vợ con và tăng gấp đôi công việc mình làm. Điều này khiến không khí gia đình nhiều lúc ở trạng thái căng thẳng. Sự đổ vỡ trong mối quan hệ với hai người con trai cũng là điều dễ hiểu.

Tổng hợp