Bán đảo Sơn Trà nằm ở phía Đông Bắc thành phố Đà Nẵng. Nơi đây có hệ sinh thái rừng đa dạng được ví như “kho báu thiên nhiên”, “lá phổi xanh” và “bức bình phong gió chắn bão” của thành phố. Đây cũng là ngôi nhà của 531 loài động vật được ghi nhận bởi các nhà khoa học, trong đó, có 24 loài quý hiếm có trong Sách Đỏ Việt Nam. Cơ quan chức năng luôn quan tâm bảo tồn, giữ gìn đa dạng sinh thái bền vững trên bán đảo Sơn Trà.

Hệ sinh thái phong phú, đa dạng

Bán đảo Sơn Trà là khối núi biệt lập có tổng diện tích 4.730ha, độ cao trung bình khoảng 350m, đỉnh cao nhất là 696m (đỉnh Ốc). Bán đảo này thuộc vùng khí hậu nhiệt đới biển, nhiệt độ trung bình hàng năm từ 24 - 25 độ C. Rừng Sơn Trà thay màu qua các mùa, có khả năng tái tạo oxy cho khoảng 4 triệu người. Ở đây còn có 20 con suối chảy quanh năm hoặc theo mùa.

Các nhà nghiên cứu khoa học ghi nhận bán đảo Sơn Trà có hơn 1.000 loại thực vật, 531 loài động vật, trong đó có nhiều loài được ghi trong Sách Đỏ Việt Nam. Bán đảo còn là nơi cư trú của 160 loài chim (132 loài chim định cư thường xuyên tại rừng), một số loài quý hiếm như đại bàng, đuôi cụt bụng đỏ, diều hoa miến điện, vẹt ngực đỏ. Bán đảo là nơi sinh sống của nhiều loài linh trưởng như, voọc chà vá chân nâu, cu li nhỏ, cu li lớn, khỉ vàng, khỉ mặt đỏ, khỉ đuôi lợn. Đặc biệt, loài voọc Chà vá chân nâu được mệnh danh “Nữ hoàng linh trưởng” nổi tiếng không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn thế giới và được ghi trong Sách Đỏ Việt Nam.

Ông Ngô Trường Chinh, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Sơn Trà - Ngũ Hành Sơn cho hay, theo thống kê năm 2019, loài voọc chà vá chân nâu ở bán đảo Sơn Trà có hơn 700 cá thể. Đến nay, qua quá trình tuần tra quản lý, cơ quan chức năng đã phát hiện các đàn voọc đều có con nhỏ, những năm gần đây không phát hiện tình trạng săn bắt loài động vật này.

Bảo tồn đa dạng sinh học

Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Sơn Trà - Ngũ Hành Sơn Ngô Trường Chinh cho hay, để giữ gìn, bảo tồn đa dạng sinh học ở bán đảo Sơn Trà, đơn vị luôn cắt cử lực lượng thường xuyên tổ chức tuần tra tại khu vực trọng yếu, nhằm phá các loại bẫy thú và kịp thời phát hiện đối tượng có hành vi săn bắt động vật. Đồng thời, Hạt Kiểm lâm phối hợp với đơn vị chức năng để tuyên truyền, vận động người dân, khách du lịch chung tay bảo tồn, giữ gìn đa dạng sinh học trên bán đảo Sơn Trà.

Theo ông Ngô Trường Chinh, Khu Bảo tồn thiên nhiên bán đảo Sơn Trà luôn bảo tồn, gìn giữ nghiêm ngặt các loài động thực vật. Tổ chức, cá nhân muốn nghiên cứu đều phải được cấp quyền cho phép.

Tuy vậy, lượng người dân tham quan, di chuyển ở bán đảo Sơn Trà đông, cơ quan chức năng khó quản lý chặt chẽ. Bên cạnh đó, người dân thường có thói quen cho các loài khỉ ăn nên ảnh hưởng đến tập tính, thói quen của loài này, gây mất cân bằng sinh thái. Lực lượng chức năng chưa có cơ chế xử phạt, chỉ có thể tuyên truyền, vận động người dân không nên có hành vi cho khỉ ăn.

Để bảo tồn đa dạng sinh học, lực lượng Kiểm lâm chú trọng công tác phòng, chống cháy rừng. Theo ông Ngô Trường Chinh, từ đầu năm 2023, Đà Nẵng đã triển khai các phương án phòng, chống cháy rừng trên địa bàn. Trong đó, Chi cục Kiểm lâm Đà Nẵng thành lập đội phản ứng nhanh tại bán đảo Sơn Trà. Đơn vị này liên tục tuần tra, kịp thời phát hiện nguy cơ xảy ra cháy, xử lý nhanh đám cháy. Hạt Kiểm lâm Sơn Trà - Ngũ Hành Sơn phối hợp với hợp UBND phường Thọ Quang tổ chức tuyên truyền, tập huấn cho các hộ dân sống ven rừng, ký kết giao ước bảo vệ rừng, thực hiện quy định phòng, chống cháy rừng; tổ chức tuyên truyền lưu động bằng xe; niêm yết công khai số điện thoại cơ quan chức năng trên các tuyến đường lên bán đảo Sơn Trà để người dân thông báo khi phát hiện nguy cơ gây cháy.

Phát triển du lịch bền vững trên bán đảo Sơn Trà

Phó trưởng Ban Quản lý bán đảo Sơn Trà và các bãi biển du lịch Đà Nẵng Phan Minh Hải cho hay, Ban Quản lý xác định việc khai thác du lịch luôn gắn với công tác bảo tồn tài nguyên thiên nhiên nhằm phát triển du lịch bền vững. Do đó, công tác bảo tồn tại bán đảo Sơn Trà được các đơn vị quan tâm triển khai thực hiện tốt. Cụ thể, số lượng voọc, khỉ sinh sản nhiều, hệ sinh thái thực vật được bảo tồn.

Ông Phan Minh Hải cho biết, để bảo tồn hệ sinh thái, phát triển du lịch bền vững trên bán đảo Sơn Trà, Ban Quản lý thường xuyên cử nhân viên chốt trực, tuần tra, nhắc nhở người dân, du khách không xả rác, không cho động vật ăn; tham gia đoàn liên ngành kiểm tra, truy quét ngăn chặn phá rừng, khai thác, mua bán, vận chuyển lâm sản và động vật rừng trái phép tại bán đảo Sơn Trà. 

Đơn vị tổ chức định kỳ hoạt động “Vì một Sơn Trà xanh” nhằm làm sạch môi trường tại bán đảo, tuyên truyền cho người dân, khách du lịch tầm quan trọng của việc bảo vệ hệ sinh thái tự nhiên, bảo tồn loài voọc chà vá chân nâu; hướng dẫn cá nhân, nhóm khách tham quan tuyến ngắm voọc đảm bảo nội quy tham quan, không gây tiếng ồn, màu sắc quần áo không ảnh hưởng đến sinh cảnh của voọc; đồng thời, lắp đặt 8 cây cầu xanh dọc tuyến Tiên Sa - Hồ Sâu - Bãi Bắc nhằm kết nối sinh cảnh, tạo không gian sống tự nhiên cho loài voọc.

Theo ông Phan Minh Hải, thời gian tới, Ban Quản lý sẽ phối hợp với các đơn vị xây dựng chương trình đi bộ học tập, trải nghiệm thiên nhiên dưới tán rừng cho học sinh, người dân và du khách tại tuyến Không gian xanh, qua đó giúp nâng cao nhận thức về bảo vệ giữ gìn đa dạng sinh học tại bán đảo Sơn Trà.