Trận đấu Việt Nam - Nhật Bản tại bảng D Asian Cup ngày 14/1 tới là màn so tài giữa một tập thể có 21/26 cầu thủ đang chơi bóng tại nước ngoài và một tập thể với 100% đá ở quốc nội.

Khác biệt cực lớn ấy là đủ để nói lên chênh lệch giữa 2 đội tuyển, cũng là chênh lệch giữa 2 nền bóng đá. Một lần nữa, tấm gương Nhật Bản sẽ là bài học lớn cho bóng đá Việt Nam vốn đang chật vật tìm được ra biển lớn.

Những chuyến xuất ngoại thành công của bóng đá Nhật chẳng phải điều tình cờ. Bên cạnh năng lực cầu thủ, người Nhật có những nguyên tắc nhất quán và đã kiên định trong quá trình thực hiện nó.

Thứ nhất, cầu thủ Nhật xuất ngoại lần đầu thường không nhắm tới 5 giải vô địch quốc gia đỉnh nhất châu Âu. Takumi Minamino trước khi tới Liverpool đã trải qua gần 6 mùa tại Red Bull (Áo). Bàn đạp ấy là đủ vững vàng để ngôi sao đội tuyển Nhật trụ lại được tới 3 năm ở Liverpool lừng lẫy.

Giống Minamino, Ritsu Doan cũng chơi ở Hà Lan một thời gian dài trước khi chuyển tới Bundesliga, Takehiro Tomiyasu đá tại Bỉ rồi chuyển tới Serie A rồi Premier League, còn Junya Ito tới Pháp nhờ kinh nghiệm thu thập ở Genk (Bỉ).

Người Nhật hiểu rằng khác biệt lớn về văn hóa (và cả năng lực) sẽ không cho họ cơ hội cạnh tranh ngay lập tức ở giải đấu hàng đầu. Họ chấp nhận một bước đệm, chấp nhận các giải vô địch quốc gia nhóm dưới, lấy đó làm bàn đạp trước khi tiến về Top 5. Khi đó, họ đã quen thuộc với đời sống, văn hóa, ngôn ngữ châu Âu. Chuyến đi tiếp theo sẽ chỉ còn là câu chuyện bóng đá.

Người thử làm trái nguyên tắc ấy sẽ lập tức nhận hậu quả. Gia nhập Real năm 18 tuổi, thần đồng Takefusa Kubo trải qua 3 mùa bóng vật lộn, bị ném tới 4 CLB khác nhau theo dạng cho mượn trước khi tỏa sáng rực rỡ tại RealSociedad. 3 năm khổ sở ấy bằng đúng thời gian quãng đệm mà nhiều đồng đội của Kubo trải qua ở Bỉ hay Hà Lan.

Đương nhiên, vẫn có những ngoại lệ hiếm hoi mà Kaoru Mitoma là tiêu biểu. Siêu sao của Brighton & Hove Albion trở thành hiện tượng dù chuyển thẳng tới Anh từ J-League 1. Nhưng một mình anh là quá ít để tạo nên phương trình thành công kiểu ấy cho bóng đá Nhật.

Thứ 2, cũng bởi không nhắm tới top 5, người Nhật dành sự quan tâm đặc biệt cho các giải đấu hạng B của châu Âu, cụ thể là 3 giải Bỉ (hạng 13 thế giới), Hà Lan (hạng 6) và Áo (hạng 14).

Đây đều là những giải vô địch quốc gia có thứ hạng không quá cao so với Nhật Bản (hạng 20). Người Nhật đã tính toán và chọn được giải đấu vừa sức cho cầu thủ của mình, vừa nâng cao trình độ, vừa giữ được sự tự tin.

Thành công ở bước xuất ngoại đầu tiên giúp những Minamino hiểu rằng họ có thể làm được, rằng châu Âu chẳng phải điều gì đó vượt quá tầm với. Càng nhiều thương vụ thành công, niềm tin ấy càng được củng cố. Để rồi tới lúc này, thành công của một cầu thủ Nhật ở châu Âu chẳng còn là điều khiến ai ngạc nhiên.

Chiến lược bài bản của người Nhật là sự khác biệt lớn với bóng đá Việt Nam. Suốt nhiều năm qua, bóng đá Việt Nam đã có không ít tài năng xuất ngoại. Nhưng tất cả đều đi theo một con đường riêng, không ai giống ai, không có người hoạch định chung, không có một định hướng cụ thể.

Nhìn khác biệt ấy, kết quả trận Việt Nam - Nhật Bản hôm tới có lẽ chẳng cần bàn nhiều nữa.