Với vai trò là vũ khí sắc bén của Đảng trên mặt trận tư tưởng - văn hóa, báo chí cách mạng Việt Nam đã đồng hành cùng đất nước và dân tộc trong suốt gần một thế kỷ qua, trở thành lực lượng nòng cốt, giữ vai trò tiên phong trên trận địa tư tưởng, bảo vệ Ðảng, Nhà nước, Nhân dân, bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc. 

Trong đó, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, góp phần tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là một nhiệm vụ thường xuyên được các cơ quan báo chí quán triệt và nghiêm túc thực hiện.

Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về vai trò của báo chí trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng

Ngay từ rất sớm, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhận thức rõ tầm quan trọng của báo chí trong việc đấu tranh giải phóng dân tộc; tuyên truyền, định hướng đường lối chính trị của Đảng và là lực lượng xung kích trong đấu tranh chính trị, bảo vệ thành quả cách mạng. Theo đó, năm 1925, ngay sau khi thành lập Việt Nam Thanh niên cách mạng đồng chí hội, Người đã cho xuất bản tờ báo Thanh Niên để tuyên truyền cho các phong trào cách mạng trong nước. Người trực tiếp phụ trách và cũng là người viết nhiều bài nhất cho báo Thanh Niên.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ trách nhiệm chính trị của đội ngũ báo chí: “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ” (1). “Chiến sĩ ở các mặt trận thì dùng súng chống địch, các bạn thì dùng bút chống địch” (2). “Chính vì thế cho nên, tất cả những người làm báo (người viết, người in, người sửa bài, người phát hành, v.v.) phải có lập trường chính trị vững chắc” (3).

Đặc biệt, Người nhấn mạnh, báo chí và đội ngũ nhà báo phải tham gia vào việc bảo vệ Đảng, bảo vệ đường lối chính trị của Đảng, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, đấu tranh chống lại những luận điệu sai sái và các hoạt động chống phá của các thế lực thù địch: “Ngòi bút của các bạn cũng là những vũ khí sắc bén trong sự nghiệp phò chính, trừ tà” (4). Người yêu cầu nhà báo phải: “Vạch rõ âm mưu, chính sách và những hành động tàn bạo của địch” (5) để có biện pháp đấu tranh cho phù hợp và hiệu quả. Đồng thời, Người yêu cầu đội ngũ người làm báo phải có phương pháp khoa học trong đấu tranh quan điểm sai trái, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, Người xác định báo chí phải “lãnh đạo dư luận”, nghĩa là phải định hướng dư luận đúng đắn, lành mạnh, phải “nâng cao tinh thần đấu tranh của nhân dân”. Nhưng Người nhấn mạnh: “Chúng ta tuyệt đối không nên theo đuôi quần chúng. Nhưng phải khéo tập trung ý kiến của quần chúng, hoá nó thành cái đường lối để lãnh đạo quần chúng” (6).

Bảo vệ Đảng là công tác thường xuyên, gắn chặt với các mặt công tác xây dựng đảng trong mọi giai đoạn cách mạng

Từ khi Đảng chưa ra đời, năm 1927, trong tác phẩm "Đường Cách mệnh", lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc-Hồ Chí Minh đã khẳng định phải “giữ chủ nghĩa cho vững” (7), “Đảng muốn vững thì phải có chủ nghĩa làm cốt” (8) và chủ nghĩa chân chính, cách mạng nhất là chủ nghĩa Mác-Lênin. Tháng 10/1930, trong Nghị quyết Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương, Đảng ta chỉ rõ: “Giải thích cho công nhân mục đích và đường lối của Đảng Cộng sản trong các vấn đề liên quan đến cuộc sống của công nhân và thái độ đối với các sự kiện lớn diễn ra trong nước. Giải thích cho họ rằng, Đảng Cộng sản là Đảng của họ, vì vậy họ cần phải bảo vệ Đảng” (9). Đến năm 1960, tại Đại hội III, trong Báo cáo về việc sửa đổi Điều lệ Đảng, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Lao động Việt Nam nhấn mạnh: “Bất cứ trong tình hình nào, nghĩa vụ thiêng liêng của mỗi đảng viên là phải bảo vệ Đảng, bảo vệ vai trò lãnh đạo tuyệt đối và toàn diện của Đảng, tỉnh táo đề phòng và kiên quyết đấu tranh chống mọi mưu đồ đả kích hoặc làm suy yếu sự lãnh đạo của Đảng bất kỳ trên lĩnh vực nào, và núp dưới hình thức nào” (10). Như vậy, từ khi thành lập đến nay, Đảng ta luôn nhất quán: “Bảo vệ Đảng là công tác thường xuyên, luôn luôn gắn chặt với các mặt công tác xây dựng đảng trong mọi giai đoạn cách mạng, để bảo đảm cho tổ chức của Đảng được trong sạch và vững mạnh” (11).

Thời gian gần đây, sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 35-NQ/TW, ngày 22/10/2018, về “Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới”, công tác này được triển khai ngày càng bài bản, thống nhất, đồng bộ, toàn diện, quyết liệt, đi vào chiều sâu. Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng nêu rõ: “Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, kiên quyết và thường xuyên đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, cơ hội chính trị; đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ” (12).

Vũ khí sắc bén trên mặt trận tư tưởng của Đảng

Trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, báo chí cách mạng có vai trò đặc biệt quan trọng. Đảng ta nhiều lần chỉ rõ, báo chí cách mạng phải làm tốt chức năng tuyên truyền đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, phát hiện, khẳng định và nhân rộng ra toàn xã hội cái hay, cái đẹp, những điển hình, những nhân tố mới; đồng thời, phải tích cực đấu tranh phê phán cái xấu, tiêu cực, uốn nắn những nhận thức lệch lạc, đấu tranh chống các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

Gần một thế kỷ đồng hành cùng dân tộc, báo chí cách mạng Việt Nam tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong, là vũ khí sắc bén trên mặt trận tư tưởng văn hóa, xứng đáng là tiếng nói của Đảng, Nhà nước, là diễn đàn của Nhân dân. Báo chí đã phản ánh kịp thời, toàn diện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử mà đất nước ta đã đạt được, nhất là sau 38 năm đổi mới; phản ánh chân thực thực tiễn sinh động đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại của đất nước; đồng thời, tuyên truyền, truyền bá các giá trị đạo đức, văn hóa, lối sống tốt đẹp của con người Việt Nam, những tấm gương người tốt, việc tốt, điển hình tiên tiến trong các lĩnh vực của đời sống xã hội với tinh thần “lấy cái đẹp dẹp cái xấu”. Báo chí là tuyến đầu tích cực bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, kịp thời đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, phản động, cơ hội có tính bịa đặt, vu khống, gây chia rẽ nội bộ, mất đoàn kết trong Đảng và xã hội.

Nhiều tờ báo mở chuyên trang, chuyên mục đăng tải các bài viết trực tiếp, trực diện đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Điển hình như chuyên mục: “Đấu tranh phản bác luận điệu sai trái, thù địch” của Tạp chí Cộng sản; “Làm thất bại chiến lược “Diễn biến hòa bình”” của Báo Quân đội nhân dân; “Bình luận - phê phán” của Tạp chí Quốc phòng toàn dân; “Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng” của Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam… liên tiếp có những bài đấu tranh chất lượng, có hiệu ứng xã hội tốt.

Cùng với việc duy trì đều đặn các tin, bài, phóng sự bình luận, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái trong chương trình thời sự 19 giờ, từ tháng 7/2019, Đài Truyền hình Việt Nam mở chuyên mục “Đối diện” chuyên về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, phát sóng định kỳ 1 số/tháng. Chương trình luôn được đánh giá cao về nội dung, có ảnh hưởng trong xã hội.

Ngày 17/6/2024, Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) ra mắt chuyên trang thông tin “Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các luận điệu sai trái của các thế lực thù địch”, tại địa chỉ https://happyvietnam.vnanet.vn. Việc khai trương chuyên trang “Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng” của TTXVN tiếp tục khẳng định vị trí, vai trò, khẳng định sự quan tâm, chú trọng của TTXVN đối với nội dung hết sức quan trọng này.

Cùng với đó nhiều tờ báo đã tập hợp được các nhà khoa học, nhà lý luận, hoạt động thực tiễn có uy tín tham gia tọa đàm, hội thảo, viết bài phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Một số báo tổ chức tốt các diễn đàn trực tuyến, thông qua đó định hướng chính trị tư tưởng và nâng cao nhận thức cho các tầng lớp nhân dân về các vấn đề “nóng”, các quan điểm sai trái, thù địch, các thông tin xấu, độc và những vấn đề mà dư luận quan tâm. Nhiều cơ quan báo chí đã phát huy hiệu quả hoạt động của các trang, nhóm, blog, kênh Youtube, tài khoản mạng xã hội… chủ động đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, các thông tin xấu, độc. Việc ngăn chặn, giám sát, triệt phá các thông tin xấu, độc từ các báo, đài, các kênh báo mạng trong và ngoài nước được các cơ quan chức năng và cơ quan báo chí nước ta quan tâm đẩy mạnh, xử phạt nghiêm các vi phạm trong hoạt động báo chí.

Có thể nói, với nhiều cách làm đa dạng, phong phú, các cơ quan báo chí đã phát huy mạnh mẽ vai trò xung kích, định hướng nhằm đấu tranh ngăn chặn, phản bác có hiệu quả từ sớm, từ xa các luận điệu sai trái, xuyên tạc, bóp méo sự thật nhằm bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, bảo vệ Đảng, Nhà nước, củng cố niềm tin của Dân đối với Đảng và chế độ xã hội chủ nghĩa.

Đấu tranh phản bác các luận điệu sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là cuộc chiến đấu lâu dài, khó khăn, phức tạp. Các thế lực thù địch, phản động chưa bao giờ từ bỏ ý đồ chống phá nền tảng tư tưởng của Đảng. Cùng với đó là việc phát triển mạnh mẽ của khoa học-công nghệ, thông tin số, mạng xã hội, làm cho việc phát tán các quan điểm sai trái, thù địch trở nên rất dễ dàng cho nên báo chí cần tăng cường đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch bảo vệ nền tảng tư tưởng là yêu cầu cấp thiết. Do vậy, báo chí cách mạng Việt Nam tiếp tục phát huy những thành tựu, ưu thế và khắc phục những khó khăn, thách thức để phát triển nền báo chí thực sự là công cụ, vũ khí chỉ đạo, lãnh đạo của Đảng, là phương tiện thiết yếu của xã hội, góp phần quan trọng vào xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Trong bài viết với nhan đề: “Phát huy hơn nữa vai trò của báo chí trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ đất nước” (nhân kỷ niệm 90 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam), Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh: “Báo chí không chỉ thuần túy đưa thông tin mà phải có phân tích, bình luận, có định hướng để giúp người đọc, người xem, người nghe hiểu rõ cái đúng, cái sai, qua đó giúp mọi người biết bảo vệ lẽ phải, bảo vệ cái đúng, làm theo cái tốt, cái đẹp, biết ghét thói hư tật xấu và hướng tới những giá trị nhân văn cao cả, vì cuộc sống bình yên, tốt đẹp của mọi người, mọi nhà và cả xã hội…”; “Nhà báo cách mạng phải có tinh thần cách mạng, đó là tinh thần tiến công, đấu tranh loại bỏ cái xấu, bảo vệ cái tốt, vì sự nghiệp chung của đất nước, của nhân dân; là tinh thần tự đổi mới, tự hoàn thiện chính bản thân mình; “Phải đi tiên phong trên mặt trận tư tưởng, tỉnh táo, cảnh giác, lấy chính thực tiễn sinh động của đất nước đổi mới để tấn công, vạch trần âm mưu thâm độc của các thế lực xấu, thù địch, củng cố lòng tin của Nhân dân với Đảng, Nhà nước và chế độ ta” (13).

(1) Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia sự thật, Hà Nội, 2011, t. 13, tr. 466

(2) (5) Hồ Chí Minh, Toàn tập, sđd, t. 5, tr. 210

(3) Hồ Chí Minh, Toàn tập, sđd, t. 12, tr. 166

(4) Hồ Chí Minh, Toàn tập, sđd, t. 5, tr. 157

(6) Hồ Chí Minh, Toàn tập, sđd, t. 5, tr. 338.

(7), (8): Hồ Chí Minh, Toàn tập, sđd, t. 2, tr. 280, 289

(9): Văn kiện Đảng toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2002, t. 2, tr. 181

(10): Văn kiện Đảng toàn tập, Sđd, t. 21, tr. 710 - 711

(11): Văn kiện Đảng toàn tập, Sđd, 2005, t. 38, tr. 45

(12): Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. I, tr. 183.

(13): Bài viết của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: Phát huy hơn nữa vai trò của Báo chí trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ đất nước, nhân kỷ niệm 90 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2015).