Béo phì là bệnh lý cần được điều trị. Giảm chế độ ăn, tăng cường tập luyện, dùng thuốc là các phương pháp điều trị thông thường nhưng không có tác dụng về mặt lâu dài. Béo phì có thể giảm xuống nhưng sau 5 năm có tới 90% các trường hợp quay lại cân nặng ban đầu thậm chí béo hơn.

Các bác sĩ khoa Phẫu thuật cấp cứu tiêu hóa, Bệnh viện Việt Đức từng phẫu thuật thành công thu nhỏ dạ dày cho người bệnh béo phì có nhiều bệnh lý nền phức tạp. Đó là trường hợp chị T.T.A. (35 tuổi) đến từ thành phố Hồ Chí Minh.

Chị T.T.A. cho biết 7-8 năm trước, bản thân chị đã phẫu thuật thử tất cả các biện pháp giảm béo ở Thành phố Hồ Chí Minh nhưng không mang lại hiệu quả như mong muốn. Đến khi thân hình ngày càng nặng nề khiến bản thân cảm thấy vô cùng mệt mỏi, chị mới bắt đầu nghiên cứu những phương pháp can thiệp để tìm lối thoát cho mình.

Chị A. đến Bệnh viện Việt Đức trong tình trạng béo phì, cân nặng 95kg với chỉ số khối cơ thể (BMI) đạt 41 cùng nhiều bệnh lý rối loạn chuyển hóa đi kèm như: Cao huyết áp, tiểu đường, đau khớp, gan nhiễu mỡ.

Sau khi thăm khám kĩ lưỡng, các bác sĩ đã quyết định phẫu thuật cho chị A bằng phương pháp phẫu thuật thu nhỏ dạ dày.

Ths Bùi Thanh Phúc – Khoa Phẫu thuật cấp cứu tiêu hóa, Bệnh viện Việt Đức cho biết, người bệnh được chỉ định nội soi tạo hình dạ dày ống đứng (bỏ đi 2/3 dạ dày theo chiều dọc) để giảm nhu cầu ăn uống, giảm cảm giác đói.

Ưu điểm của phương pháp tạo hình dạ dày ống đứng giúp người bệnh ngoài việc giảm cân còn giải quyết được các bệnh chuyển hóa đi kèm như: Cao huyết áp, tiểu đường, đau khớp, gan nhiễu mỡ. Do phẫu thuật bằng phương pháp nội soi nên vết mổ rất nhỏ, không gây chảy máu, tránh được nguy cơ nhiễm trùng so với mổ mở. Chỉ một tuần sau phẫu thuật, chị T.T.A. đã giảm được 5kg.

GS-TS Trần Bình Giang - Giám đốc Bệnh viện Việt Đức - cho biết, béo phì là một bệnh lý cần được điều trị. Giảm chế độ ăn, tăng cường tập luyện, dùng thuốc là các phương pháp điều trị thông thường nhưng không có tác dụng về mặt lâu dài. Béo phì có thể giảm xuống nhưng sau 5 năm có tới 90% các trường hợp quay lại cân nặng ban đầu thậm chí béo hơn.

Các biện pháp điều trị béo phì

Theo định nghĩa của Tổ chức y tế thế giới, béo phì là tình trạng tích tụ mỡ quá thừa trong cơ thể tới mức ảnh hưởng có hại tới sức khỏe và cuộc sống con người. Trên thế giới hiện nay có 2,1 tỷ người bị thừa cân và béo phì, chiếm trên 30% dân số.

Với mức độ gia tăng như hiện tại, vào năm 2030 sẽ có khoảng 50% dân số thế giới bị thừa cân và béo phì. Tuy nhiên, tỷ lệ thừa cân và béo phì ngày càng có xu hướng trẻ hóa, hiện nay có 41 triệu trẻ em dưới 5 tuổi bị xếp loại béo phì và 340 triệu trẻ vị thành niên trên toàn thế giới bị béo phì. Tại Việt Nam, tình trạng thừa cân và bệnh béo phì cũng đang ngày một gia tăng, theo số liệu của viện dinh dưỡng tỷ lệ thừa cân béo phì ở người trưởng thành hiện nay là 6,6%.

Hiện nay có rất nhiều các phương pháp điều trị béo phì. Người ta thường chia thành hai nhóm chính: Điều trị không phẫu thuật và điều trị phẫu thuật.

Điều trị không phẫu thuật

1. Chế độ ăn

Nguyên lý chung cho điều trị béo phì không can thiệp phẫu thuật là làm giảm lượng mỡ thừa thông qua việc làm giảm năng lượng đưa vào cơ thể. Mục tiêu của các phương pháp ăn kiêng là làm giảm 10% trọng lượng cơ thể của bệnh nhân béo phì. Ở những bệnh nhân béo phì có BMI trên 35 hoặc BMI trên 30 kèm theo bệnh lý đái đường thì mục tiêu cần đạt được lên tới 15- 20% trọng lượng cơ thể. Có nhiều loại chế độ ăn:

– Chế độ ăn giảm năng lượng hay giảm béo

– Chế độ ăn giảm năng lượng nhiều protein.

– Chế độ ăn rất thấp calo (< 1000 kcal/ngày).

2. Điều trị thuốc

Cục quản lý dược của Mỹ hiện nay cấp phép cho một số loại thuốc lưu hành trên thị trường: phentermine, orlistat, phentermine/topiramate, lorcaserin, naltrexone và liraglutide. Cơ chế của các thuốc này đều tác dụng lên thần kinh trung ương làm giảm cảm giác đói và thèm ăn, riêng orlistat làm giảm hấp thu chất béo trong thức ăn. Thuốc điều trị béo phì được chỉ định khi bệnh nhân điều trị bằng chế độ ăn và hoạt động thể lực thất bại, bệnh nhân có BMI trên 27 kèm theo bệnh phối hợp hoặc BMI trên 30. Hầu hết các thuốc điều trị béo phì có hiệu quả giảm cân từ 3% đến tối đa là 7% trọng lượng cơ thể tùy từng loại. Tuy nhiên thuốc giảm béo đều có tác dụng phụ và khi dừng dùng thuốc thì có tới 80% các bệnh nhân tăng cân trở lại.

Các chuyên gia của Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức khuyến cáo, các bệnh nhân béo phì không nên tự mua và sử dụng các loại thuốc không rõ nguồn gốc trên thị trường vì sẽ gây ra những biến chứng và tác dụng không mong muốn có thể ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe của bệnh nhân.

3. Vận động thể lực

Ở những bệnh nhân béo phì không hoạt động thể lực hay không tập thể dục làm tăng nguy cơ bị các bệnh lý tim mạch và đái tháo đường. Hiệu quả giảm cân của việc hoạt động thể lực hay tập thể dục thay đổi tùy mức độ và thời gian tập luyện, mức độ giảm cân cũng thay đổi tùy thuộc từng bệnh nhân.

Phương pháp phẫu thuật điều trị béo phì

Phẫu thuật điều trị bệnh béo phì được phát triển từ những năm 1960, trước đó béo phì mức độ nặng hiếm gặp. Chủ yếu phẫu thuật béo phì bắt đầu với các phẫu thuật nối tắt hoặc làm ngắn ruột non, tiếp theo đó phẫu thuật giảm béo can thiệp vào dạ dày (nối tắt dạ dày hoặc tạo hình dạ dày). Từ đó các phẫu thuật béo phì ngày một phát triển.

Ngày nay, cùng với sự phát triển của công nghệ và nội soi, phẫu thuật nội soi ngày một chiếm ưu thế trong phẫu thuật giảm béo và là xu hướng phát triển của chuyên ngành này. Với rất nhiều loại phẫu thuật giảm béo việc giảm cân nặng ở các bệnh nhân béo phì có hiệu quả rõ rệt, cùng với giảm cân các bệnh phối hợp với béo phì như các rối loạn chuyển hóa: đái tháo đường, tăng mỡ máu, gan nhiễm mỡ, cao huyết áp, bệnh lý mạch vành, suy tim… cũng cải thiện đáng kể. Mỗi phương pháp phẫu thuật béo phì đều có ưu nhược điểm riêng. Tùy từng trường hợp bệnh nhân cụ thể phẫu thuật viên sẽ tư vấn và lựa chọn phẫu thuật phù hợp.

Hiện nay, hai phương pháp điều trị đang được sử dụng nhiều nhất là phẫu thuật nội soi đặt vòng thắt dạ dày và phẫu thuật nội soi cắt dạ dày hình ống.