KTS Nguyễn Quốc Khanh: Mong muốn độc giả GenZ thêm yêu văn hoá và di sản kiến trúc Hà Nội

Một cuốn sách độc đáo: "Kiến trúc Hà Nội – Giao thoa văn hóa Việt – Pháp" giống như thước phim đưa người đọc "xuyên không" từ hiện tại để trở về Hà Nội cuối thế kỷ XIX – XX.

"Kiến trúc Hà Nội – Giao thoa văn hóa Việt – Pháp" do NXB Thế giới in ấn và Phanbook phát hành đã chính thức ra mắt bạn đọc, với định dạng bìa cứng, thiết kế ấn tượng, dày 364 trang, song ngữ Việt – Pháp, kèm theo ấn phẩm là một video ngắn về quá trình thực hiện, nghiên cứu.

Nhận xét về cuốn sách, KTS Lê Thành Vinh - nguyên Viện trưởng Viện bảo tồn Di tích Việt Nam – chia sẻ: "Cuốn sách này, một lần nữa sẽ đưa chúng ta đến với những công trình đặc sắc đó, những di sản kiến trúc giàu giá trị trong giai đoạn cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX của Hà Nội. Chúng không chỉ đang giữ những chức năng quan trọng, là nhân tố góp phần hình thành vẻ đẹp kiến trúc, đô thị mà còn tạo nên khuôn hình vĩnh cửu của ký ức, điểm tựa vững chắc cho phát triển tương lai…".

Là tác phẩm kiến trúc song ngữ Việt - Pháp, được lên ý tưởng và sản xuất tại Việt Nam, bởi những người Việt Nam, với sự hỗ trợ của một số người bạn Pháp, cuốn sách là kết quả của sự hợp tác chặt chẽ giữa các chuyên gia kiến trúc dày dạn kinh nghiệm, và đội ngũ những người trẻ ở độ tuổi 30, đã cùng nhau làm nên thiết kế, hình ảnh và ý tưởng cho quyển sách.

KTS Nguyễn Quốc Khanh – Chủ tịch AA Corporation, đồng thời là cố vấn cao cấp của dự án – đã có cuộc trò chuyện với PV báo Thể thao và Văn hoá/TTXVN:

* Thưa ông, cơ duyên nào đưa một kiến trúc sư và hiện là Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và chế biến gỗ TP.HCM (HAWA) đến với việc thực hiện ấn hành một cuốn sách về kiến trúc Việt – Pháp?

- Năm 2015, trong một lần tình cờ, tôi đã được đọc cuốn sách về kiến trúc Sài Gòn bằng tiếng Pháp. Vì quá ấn tượng với nội dung cuốn sách, tôi đã liên hệ với cơ quan Trao đổi Văn hoá Pháp để xin bản quyền in ấn lại cuốn sách này. Sau đó, Công ty AA đã tái bản thành công cuốn "Sài Gòn 1968 - 1998, ba thế kỷ phát triển và xây dựng". Nay, cũng với tình yêu và hoài bão đó, chúng tôi tiếp tục biên soạn sách "Kiến trúc Hà Nội – Giao thoa văn hoá Việt – Pháp".

Đây là cuốn sách được biên soạn bởi những người trẻ Việt Nam - thế hệ sẽ thay cha ông, tiếp tục gìn giữ di sản vô giá này, không chỉ bằng trách nhiệm mà cả sự tự hào, nâng niu, thích thú – những tâm cảm mà thiếu nó, họ khó thể hoàn thành một công trình nghiêm túc, nhắc nhau bảo tồn di sản đất nước ở tương lai.

Ê kíp, từ Giám đốc dự án đến chụp ảnh, minh họa… đều là những em ở lứa tuổi 30-40. Cùng với sự đóng góp và biên soạn của các anh, các chú có kiến thức sâu rộng về kiến trúc di sản, họ đã đặt hết trái tim, tri thức và khả năng sáng tạo để hoàn thành cuốn sách. Hiện chúng tôi xuất bản sách với hai ngôn ngữ Việt-Pháp. Và đang tiếp tục biên soạn Việt-Anh để ra mắt độc giả trong năm tới.

* Phải mất hai năm để thực hiện cuốn sách, chắc hẳn khó khăn trong quá trình này không hề nhỏ, thưa ông?

- Nếu như cuốn sách đầu tiên về kiến trúc Sài Gòn 300 năm ấn hành trên bản thảo có sẵn, thì việc biên soạn cuốn sách Kiến trúc Hà Nội – Giao thoa văn hoá Việt - Pháp gặp nhiều khó khăn trong quá trình thực hiện.

Thứ nhất là một số công trình bây giờ không hẳn giống xưa vì người ta có thể đã bắt đầu sửa chữa dù đại đa số đều giữ được khá tốt. Thứ hai là nhiều ảnh chụp không đúng như thực tế vì đã bị che bằng biểu hiện hoặc biển quảng cáo. Nhiều công trình khó khăn trong quá trình tiếp cận vì hiện là trụ sở Văn phòng Trung ương Đảng hay Bộ Ngoại giao...

Thứ ba là tìm kiếm tư liệu gốc, bởi vì chúng tôi muốn cuốn sách mang tính học thuật, nghĩa là phải biết ngày xưa bản vẽ thế nào, bây giờ là nó ra sao. Nên đội ngũ biên soạn phải tìm kiếm rất nhiều tư liệu lưu trữ. Nơi lưu trữ nhiều nhất những tư liệu này là ở các thư viện tại Pháp. Và cũng rất may mắn, trong quá trình thực hiện chúng tôi đã kết nối được với chị Trần Hải Anh - Chủ nhiệm dự án đã mất nhiều tháng ròng ngồi lì ở thư viện ở bên Pháp, chụp ảnh và gửi về Việt Nam cho chúng tôi.

Thêm một điều nữa, thực sự là thách thức chứ không phải là khó khăn, đó chính là đã có nhiều cuốn sách viết về kiến trúc Hà Nội. Bây giờ khi chúng tôi bắt tay làm một cuốn cùng đề tài thì phải làm sao mới và hay hơn những cuốn đã từng ra mắt.

* Về nội dung cuốn sách, ngoài những di sản kiến trúc Việt – Pháp, thì có phần về những công trình sau 1954. Ông có thể đánh giá những công trình mà ông cho là tiêu biểu không?

- Hà Nội sau 1954 có nhiều công trình có dấu ấn. Nhưng vì điểm chính trong cuốn sách là "giao thoa văn hoá Việt – Pháp" nên ê kíp dành phần lớn nội dung cho di sản kiến trúc thời kỳ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX. Nhiều KTS Hà Nội cũng góp ý là phần kiến trúc Hà Nội sau năm 1954 có thể dành để biên soạn những cuốn tiếp theo.

Thực sự bản thân tôi mong muốn, đông đảo độc giả, trong đó có những độc giả trẻ hiểu được di sản văn hoá Hà Nội qua nghệ thuật kiến trúc; đồng thời phát huy giá trị của những di sản ấy trong cuộc sống đương đại.

Cách đây 10 năm khi lần đầu tiên tôi đến TP Firenze của Ý - cái nôi của kiến trúc phục hưng, tôi đã ngỡ ngàng thán phục về sự tài hoa của các KTS và nhân công Ý. Nhưng điều làm tôi ấn tượng hơn là số lượng khách du lịch đến viếng Firenze hàng năm – những người đã đóng góp rất lớn cho kinh tế Firenze, thông qua các dịch vụ ăn uống và lưu trú. Hơn 60% kinh tế của thành phố từ dịch vụ du lịch là nhờ vào các di sản kiến trúc điêu khắc, hội họa của các thời kỳ phục hưng và trước đó. Các di sản này sẽ tiếp tục đóng góp cho kinh tế Firenze và nước Ý nói chung ở tương lai.

So với các nước Đông Nam Á, Hà Nội đang có trong tay một di sản quý báu như vậy. Mặc dù trải qua hai cuộc chiến tranh, Hà Nội vẫn giữ lại phần lớn di sản kiến trúc đã được xây dựng từ thời phong kiến đến thời Pháp thuộc. Đó là những tác phẩm tài hoa được thiết kế và thực hiện bởi các KTS, nghệ nhân, công nhân Pháp lẫn Việt.

Các di sản này cần được gìn giữ, để làm nguồn cảm hứng cho nhiều thế hệ sáng tác mai sau. Để đóng góp vào nền kinh tế du lịch thủ đô, và nhiều hơn, để gìn giữ nét văn hóa thanh lịch của Hà thành.

* Một cuốn sách kiến trúc hấp dẫn đã khó, vậy thì làm thế nào để hấp dẫn những người trẻ như kỳ vọng của ông?

- Nội dung sách hoàn toàn mang tính học thuật, để mà nói là hấp dẫn thú vị thì là không. Nhưng hình thức lại được trình bày bắt mắt. Nhiều người đọc nhận xét xem sách như một cuốn phim ký sử.

Tôi tin là cuốn sách làm này làm ra sẽ khiến cho độc giả trẻ cảm thấy yêu thích. Hoạ sĩ vẽ những bức minh hoạ là một người rất trẻ, có cách nhìn khá thú vị về Hà Nội.

* Sách cho người trẻ nhưng giá bán lại khá cao, lên tới 2,5 triệu đồng?

- Sở dĩ đưa ra một giá bán khá cao so với mặt bằng chung ở Việt Nam bởi chúng tôi so sánh với giá của những dòng sách tương tự xuất bản ở Trung Quốc hoặc châu Á. Sách xuất bản song ngữ và dành cho độc giả nước ngoài, nên giá bán cũng tương ứng và chừng hơn 100 USD. Chính tôi cũng phải mua những cuốn sách kiến trúc nước ngoài vài giá nhiều đồng.

Giá cao cũng để thấy sự công phu để thực hiện cuốn sách. Thực tế, có nhiều bạn trẻ sẵn sàng chi vài triệu để mua một đôi giày hay một bộ quần áo, thì việc bỏ ra 2,5 triệu đồng để sưu tập một cuốn sách công phu như "Kiến trúc Hà Nội – Giao thoa văn hoá Việt – Pháp" là điều càng đáng trân trọng.

Bản thân tôi thấy cuốn sách không nên được bày trên giá sách như thông thường mà có thể đặt trên bàn như một món lưu niệm, trang trí và những người trong gia đình có thể mở ra xem bất kỳ lúc nào.

* Ông đã vừa nhắc tới phát triển kinh tế du lịch cho Hà Nội. Vậy, với tư cách là một du khách, ông có nghĩ Hà Nội hấp dẫn ở những góc di sản kiến trúc?

- Theo quan điểm cá nhân của tôi, để một địa danh trở nên hấp dẫn cần có sự kết hợp hài hoà nhiều yếu tố. Tuy nhiên ở góc độ di sản của Thăng Long – Hà Nội đến giờ, tôi vẫn thích thú với phố cổ Hà Nội. Hà Nội 36 phố phường luôn có nét đẹp riêng, kể cả khi cuối Thu hay đầu Đông. Tuy nhiên thách thức chính là việc giữ gìn sự cổ kính, rêu phong ấy của khu Phố cổ. Đó là nét đẹp riêng mà những thành phố trẻ như Bangkok hay Singapore không thể có được. Vì thế, tôi mong rằng những người trẻ dành tình yêu cho văn hoá và di sản kiến trúc Hà Nội, từ đó có ý thức bảo tồn, phát huy giá trị của nó trong tương lai.

* Xin cám ơn ông về cuộc trò chuyện!