Rất ít khi bóng đá Việt Nam thu xếp được một kỳ FIFA Days chất lượng như đang diễn ra. Trong vòng 10 ngày đá với 3 đội bóng có đẳng cấp cao hơn. Thế nên việc HLV PhilippeTroussier trao cơ hội cho nhiều cầu thủ trẻ được chơi bóng ở các trận đấu đẳng cấp rất cao như thế này cũng gây ra khá nhiều tranh cãi.

Hãy bắt đầu từ chuyện thời sự. Vào ngày21/10 tới đây, giải bóng đá hạng Ba sẽ khai mạc và thi đấu trong vòng 2 tuần lễ. Trong sơ đồ kim tự tháp của bóng đá Việt, thì giải hạng Ba là thấp nhất, chỉ nằm ở mức bán chuyên, cầu thủ ký hợp đồng thời vụ để thi đấu 2 tuần lễ ngắn ngủi cho CLB.

Vậy nhưng mùa bóng 2023 này, chỉ có 10 đội đăng ký tham gia. Đáng nói hơn, hết 6 đội là tuyến trẻ của các CLB chuyên nghiệp, 1 đội chỉ cấp quận (Phú Nhuận) và chỉ có 4 đội đại diện cho địa phương (Kon Tum, Cần Thơ, An Giang, Tây Ninh). Có đến 4 suất để lên hạng Nhì, vậy mà chẳng có mấy địa phương hào hứng đăng ký.

Hãy hình dung, tại một giải đấu thấp như vậy, chi phí thi đấu không quá lớn, vậy mà chẳng có bao nhiêu đội bóng cả. Với dân số 100 triệu người và 64 tỉnh, thành, nhưng hệ thống thi đấu của bóng đá Việt Nam đang gặp một vấn đề nghiêm trọng về số CLB chính quy.

Vì số đội bóng quá ít, thì con đường đào tạo cầu thủ trẻ sẽ đi vào ngõ cụt. Không phải lò đào tạo nào cũng đều đặn hàng năm đưa ra thị trường những cầu thủ chất lượng cao. Muốn có học viên tốt, thì phải tuyển sinh số lượng lớn và sàng lọc cạnh tranh liên tục. Vấn đề là những cầu thủ không đạt chất lượng chơi V-League hay hạng Nhất sẽ đi về đâu nếu như số CLB hạng Nhì, hạng Ba quá ít.

Cầu thủ trẻ không có chỗ đứng ở đội 1 V-League, cũng không có các trận đấu dành cho các đội hình dự bị theo kiểu của châu Âu, họ chỉ có con đường duy nhất là xuống chơi cho các đội ở hạng dưới. Nhưng ít đội, mùa giải ngắn ngủi, thì gần như không có chỗ để "thực chiến". Thi đấu càng ít, tài năng càng khó được phát lộ.

Chuyện giải hạng Ba thì liên quan gì đến đội tuyển Việt Nam? Nếu chúng ta nhìn vào danh sách mà ông Troussier chọn để thi đấu 3 trận FIFA Days tháng 10 thì sẽ thấy một sự bất hợp lý mà có lẽ chỉ có tại Việt Nam. Một số cầu thủ đến từ giải hạng Nhất, thậm chí là hạng Nhì. Đành rằng họ từng khoác áo U20, U23 nhưng nếu xét về đẳng cấp, thì vẫn tính vào đội bóng mà họ đang khoác áo.

Hiếm có một đội tuyển quốc gia nào trưng dụng đến cầu thủ đang chơi ở hạng thấp. Việc ông Troussier làm có thể nói là "cách mạng nhân sự" khi mở rộng cánh cửa lên đội tuyển, nhưng ở góc độ khác, nó cũng cho thấy cách vận hành của hệ thống thi đấu tại Việt Nam không ổn.

Tất nhiên là chúng ta hy vọng thông qua những trận giao hữu chất lượng cao như thế này, HLV Troussier sẽ "chấm" được một vài nhân tố mới để thi đấu tại vòng loại World Cup 2026 sắp đến. Nhưng mặt khác, cũng cần đặt một dấu hỏi: Nếu thực sự ông Troussier chọn được, thì hóa ra là không cần phải chơi tại giải vô địch quốc gia (V-League) thì vẫn đủ chất lượng lên tuyển hay sao? Rõ ràng là có cái gì đó không ổn nếu trường hợp này xảy ra, và tại sao lại như vậy?

Bởi nói cho cùng, về mặt logic thì những cầu thủ ở các giải cấp thấp khó mà đáp ứng được trình độ thi đấu quốc tế. Không thể chỉ qua tập luyện, đá tuyển U, rồi chơi 1, 2 trận FIFA Days là đã thay đổi đẳng cấp.

Một mặt chúng ta hy vọng là ông Troussier đã đúng và phát hiện được tài năng cho bóng đá Việt Nam nếu như ở trận đấu với Hàn Quốc, đội tuyển có thế trận tốt và các cầu thủ tân binh đáp ứng được các yêu cầu chơi bóng mà ông thầy người Pháp mong muốn.

Mặt khác, chúng ta cũng phải nhìn lại qui trình vận hành của nền bóng đá khi đang dùng những gì tốt nhất để giải quyết vấn đề cơ bản nhất của công cuộc phát hiện tài năng, đó là tăng cơ hội thi đấu cho cầu thủ.