Việt Nam là một trong những quốc gia có tỷ lệ mắc bệnh ung thư cao trên thế giới và xu hướng ngày càng "trẻ hóa". Trong đó, ung thư phổi mỗi năm đã cướp đi hàng chục nghìn sinh mạng mà nguyên nhân lại bắt nguồn từ chính những thói quen độc hại thường ngày.

Theo thông tin từ Khoa Ngoại lồng ngực, Bệnh viện K, ung thư phổi là một trong 3 ung thư thường gặp nhất và là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu do ung thư ở phạm vi toàn cầu. Tại Việt Nam, ung thư phổi đứng hàng thứ nhì chỉ sau ung thư gan, ước tính mỗi năm có khoảng 23.000 trường hợp mắc mới, gần 21.000 trường hợp tử vong và con số này không ngừng tăng lên.

Trong các bệnh ung thư nói chung, ngoài yếu tố gen di truyền thì môi trường sống là yếu tố chính thúc đẩy hình thành tế bào ung thư. Đối với ung thư phổi, khói thuốc lá là nguyên nhân liên quan đến 85-90% số trường hợp và làm tăng nguy cơ ung thư phổi gấp 20-30 lần so với người không hút thuốc.

Khói thuốc lá cũng liên quan đến các ung thư vùng đầu mặt cổ, ung thư thận, ung thư bàng quang, tử cung và thực quản. Ngoài ra, khói thuốc cũng góp phần làm tăng các bệnh lý tim mạch và hô hấp.

Tại Việt Nam, tỉ lệ nam giới hút thuốc khoảng 40% và hơn 70% số bệnh nhân ung thư phổi được chẩn đoán khi bệnh đã ở giai đoạn tiến triển hoặc giai đoạn muộn. Sàng lọc và chẩn đoán sớm là cách duy nhất giúp cải thiện thời gian sống và giảm chi phí điều trị. Tuy nhiên, không phải bất cứ trường hợp nào hút thuốc cũng có nguy cơ cao mắc ung thư phổi. Do đó, việc giáo dục sức khỏe và truyền thông có vai trò quan trọng giúp cải thiện tỉ lệ bệnh nhân được phát hiện ung thư phổi ở giai đoạn sớm.

Vậy những đối tượng nào có nguy cơ cao mắc ung thư phổi? Những thông tin dưới đây sẽ giúp người đọc hiểu hơn về các yếu tố nguy cơ gây ung thư phổi.

Trong khói thuốc lá có hơn 7000 chất gây độc và có ít nhất 69 chất được biết tới có khả năng gây ung thư. Những người hút thuốc lá thường xuyên và trong một thời gian dài, độc tố tích lũy gây đột biến gen dẫn đến hình thành khối u ác tính.

Đối tượng có nguy cơ cao mắc ung thư phổi liên quan đến thuốc lá được định nghĩa là những người trên 50 tuổi và hút trên 20 bao thuốc/năm. 

Ví dụ: Một người đàn ông 60 tuổi hút 1 bao thuốc trong 1 ngày và hút thuốc trong vòng 30 năm, áp dụng công thức trên thì người này thuộc nhóm có nguy cơ cao mắc ung thư phổi.

Ở những bệnh nhân này, cho dù đã bỏ hút thuốc lá nhưng chưa đủ 15 năm thì vẫn cần phải sàng lọc bằng cắt lớp vi tính lồng ngực liều thấp hàng năm để phát hiện những hình ảnh nghi ngờ ung thư phổi giúp chẩn đoán sớm, điều trị sớm và là cơ hội để bệnh nhân ung thư phổi khỏi bệnh.

Không chỉ bản thân những người hút thuốc có nguy cơ mắc ung thư phổi, những người xung quanh thường xuyên phơi nhiễm với khói thuốc hay thường được gọi là hút thuốc lá thụ động cũng tăng đáng kể tỉ lệ mắc ung thư phổi so với những người không phơi nhiễm khói thuốc.

Ngoài khói thuốc lá, thì các chất gây ung thư như aminag, arsen, các chất phóng xạ là những yếu tố nguy cơ của ung thư phổi.

Những bệnh nhân ung thư vùng đầu cổ, ung thư bàng quang hoặc bệnh nhân trước đó đã xạ trị vùng lồng ngực cho thấy tăng đáng kể khả năng xuất hiện ung thư phổi nguyên phát. Tiền sử gia đình có người mắc ung thư phổi cũng là yếu tố đáng lưu ý trong tầm soát phát hiện sớm ung thư phổi

Ngoài ra các bệnh nhân có các bệnh lý nền liên quan đến thuốc lá như bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính hoặc xơ phổi cũng là yếu tố nguy cơ của ung thư phổi.

Ung thư phổi ở giai đoạn sớm thường không có triệu chứng hoặc các triệu chứng thường rất mờ nhạt, thậm chí khi bắt đầu có triệu chứng bệnh đã ở giai đoạn muộn. Dưới đây là những triệu chứng gợi ý ung thư phổi mà bạn đọc không thể bỏ qua:

- Ho khan kéo dài

- Ho ra máu 

- Đau ngực âm ỉ 

- Khó thở, khó nuốt 

- Sút cân không rõ nguyên nhân

Trên đây là những yếu tố nguy cơ chính có thể dẫn đến ung thư phổi, trong đó khói thuốc lá là yếu tố nguy cơ hàng đầu nhưng đây cũng là yếu tố có thể thay đổi được. Nói không với thuốc lá không chỉ làm giảm tỉ lệ mắc ung thư nói chung và ung thư phổi nói riêng mà còn giúp giảm tỉ lệ mắc và tỉ vong do các bênh lý tim mạch và hô hấp.